Volledige samenvatting van het vak Sociale Zekerheid en Sociale Bijstand.
Modeltrajectjaar 2 sociaal werk - academiejaar .
Aantal pagina's: 75.
Behaald resultaat m.b.v. deze samenvatting (eerste zittijd: 12/20)
Sociale zekerheid en sociale bijstand – samenvatting 2022 – 2023
INLEIDING
1. OVERZICHT
De sociale zekerheid: 7 aspecten De sociale bijstand of de residuaire stelsels:
1) Werkloosheid 4) Gewaarborgde kinderbijslag
2) Ziekte- en invaliditeit 5) Inkomensgarantie voor ouderen
3) Gezinsbijslag 6) Wet rond maatschappelijke integratie
4) Jaarlijkse vakantie 7) Tegemoetkomingen voor mindervaliden
1) Pensioenen
2) Arbeidsongevallen
3) Beroepsziekten
2. HISTORIEK
INDUSTRIËLE REVOLUTIE:
‣ Begin: periode van eerste industriële revolutie + ontstaan van kapitalisme (1764)
‣ Armoede → samenlevingsprobleem
‣ Gevolg: oprichting van Burgerlijke Godshuizen en Burelen van Weldadigheid
(= voorlopers van de huidige OCMW’s)
‣ Industriële revolutie zorgde voor nieuwe risico’s: ziekten, arbeidsongeschiktheid,
werkloosheid, …
‣ Eigen initiatief van de werknemers
o Oprichting van Onderlinge Bijstand: zichzelf proberen beschermen tegen slechte
werkomstandigheden
o Vrijwillige onderlinge verzekeringskas: bescherming van aangeslotenen bij
werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en als men te oud was om te werken
‣ Later: omvorming van mutualiteiten
Meer initiatieven van werkgevers en privé-initiatieven:
1886: crisis en nationale stakingen → opkomst van de Arbeidsbeweging
→ Dringend nood aan een overheidsinterventie!
‣ Vanaf 1891: subsidies van de overheid voor mutualiteiten
o Zorgt voor efficiëntere en meer gegroepeerde/structurele werking van de mutualiteiten
o Mutualiteiten zelf waren wel nog steeds op vrijwillige basis..
Eerste verplichte verzekering:
‣ 1903: eerste verplichte verzekering → verzekering tegen arbeidsongevallen
‣ Tijdens het interbellum: meer en meer verplichte verzekeringen:
o Rust- en overlevingspensioen
o Beroepsziekten
o Gezinsbijslag (ook voor zelfstandigen)
o Betaald verlof
o Verzekeringen tegen sociale risico’s
o Maar: ziekte, invaliditeit en werkloosheid blijven in de privé mutualiteiten
1
,Sociale zekerheid en sociale bijstand – samenvatting 2022 – 2023
SOCIAAL PACT:
‣ 1944: Sociaal Pact “Overeenkomst tot Sociale Solidariteit” door werknemerssyndicaten,
werkgeversorganisaties en hoge functionarissen
‣ 2 grote pijlers:
o Sociale vrede tussen werkgevers en werknemersorganisaties
o Solidariteitsgedachte
‣ Sociaal pact was meer een technische coördinatie van wat voorheen al gegroeid was
Besluitwet 28 december 1944:
‣ Alle sociale verzekeringen werden voor arbeiders verplicht: ziekte en invaliditeit,
werkloosheid, ouderdom en vroegtijdige dood, kinderbijslag én jaarlijkse vakantie
‣ Hogere uitkeringen
‣ Oprichten van Rijksdienst Maatschappelijke Zekerheid: centraal inningsorgaan
‣ Sociale zekerheid wordt paritair beheerd
Besluitwet voor werknemers Besluitwet voor zelfstandigen
· Niets vermeld over · 1937: Kinderbijslagregeling
werkongevallen, beroepsziekten en · 1956: Verplichte pensioenverzekering
gehandicapten · 1967: Sociaal statuut der zelfstandigen:
overkoepeling van bestaande verzekeringen
· 1971: verzekerd voor uitkeringen bij
arbeidsongeschiktheid
WAARBORG VOOR BESTAANSZEKERHEID:
‣ 1974: Wet over het Bestaansminimum → waarborgen van bestaanszekerheid
‣ 1975: grote crisis → werkloosheid, toename aantal rechthebbenden, financiële problemen, …
o Oplossing: inkomsten doen stijgen & uitgaven dalen → crisisbeleid vanaf 1982
‣ Minimumpensioen opgetrokken
‣ Wetgeving rond leefloon en inkomensgarantie voor ouderen is gewijzigd
‣ Naar aanleiding van de vergrijzing → generatiepact
IDEOLOGISCHE ACHTERGROND:
‣ Belangrijke grondleggers van sociale zekerheid: Otto von Bismarck en Lord Beveridge
Bismarck model Beveridge model
· Otto von Bismarck: Duitse kanselier · Gehele bevolking had recht op een
· Eind 19e eeuw: sociale zekerheidssysteem, bestaanszekerheid
gefinancierd door werkgevers en · 1 forfaitaire uitkering voor elke burger, via
werknemers via een staatsbijdrage voor belastingen (ongeacht type tewerkstelling)
pensioenen → percentage van het loon → uitkering bij werkloosheid, ziekte en
· Doel: streven naar behoud van pensionering
levensstandaard bij bepaalde risico’s · Gebaseerd op solidariteit
· Solidariteit tussen werkenden · Onder rechtstreeks beheer van de overheid
· Gebaseerd op de behoeften, onafhankelijk · Vooral in het Verenigd Koninkrijk
van de grootte van de bijdragen
· Vooral in Duitsland
In België: compromis tussen professionele solidariteit (type Bismarck) en universele systeem (type
Beveridge)
2
,Sociale zekerheid en sociale bijstand – samenvatting 2022 – 2023
BELGIË ALS VERZORGINGSSTAAT:
Belgisch sociale zekerheidssysteem = “een publiek stelsel dat bedoeld is om inkomen en/of
verzorging te garanderen voor personen ten tijde van pensioen, ziekte, arbeidsongeschiktheid,
overlijden of werkloosheid”
Functies van de sociale zekerheid:
‣ Vervangingsinkomen: bij werkloosheid, pensionering of arbeidsongeschiktheid
‣ Aanvullend inkomen: bij sociale lasten zoals kinderen of ziektekosten
‣ Bijstandsuitkering: bij onvrijwillige afwezigheid van een arbeidsinkomen
Verzorgingsstaat:
‣ Van nachtwakerstaat/rechtstaat naar een verzorgingsstaat
‣ Doel: orde handhaven, economische vrijheid waarborgen + beschermen van personen en
goederen
‣ Via georganiseerd systeem van sociale zekerheid → werken aan heersende armoede
‣ 1993: bepaling i.v.m. sociale zekerheid opgenomen in de grondwet → officiële start van de
verzorgingsstaat
Actieve welvaartsstaat:
‣ Artikel 23: “Ieder heeft recht om een menswaardig leven te leiden. […]. Die rechten omvatten
inzonderheid:
1 Het recht op arbeid en op vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen
werkgelegenheidsbeleid […], het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke
beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen;
2 Het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige
en juridische bijstand;
3 Het recht op een behoorlijke huisvesting
4 […]
‣ Niet alleen zorgen voor sociale bescherming maar ook voor sociale investeringen: creëren van
werkgelegenheid, organiseren van vorming en opleiding, …
‣ Overheid moet mensen de kans geven om zich te ontplooien, en sociale bescherming bieden
SOLIDARITEIT ALS CENTRAAL BEGRIP:
‣ Solidariteit tussen:
o Werklozen en werkenden
o Jongeren en ouderen
o Gezonden en ziekten
o Mesen met inkomen en mensen zonder
o Gezinnen met kinderen en gezinnen zonder
‣ Solidariteit is gewaarborgd door:
o Werkenden een bijdrage laten betalen in verhouding met hun loon
o Financiering laten gebeuren door de gemeenschap = de burgers
o Vakbonden, ziekenfondsen en werkgeversorganisaties samen laten beslissen over het
systeem
INHOUD VAN SOCIALE ZEKERHEID:
‣ Dekt 2 soorten risico’s: loonverlies + ontoereikend loon
Loonverlies Ontoereikend loon
Gebeurtenissen kunnen iemand beletten om Gebeurtenissen kunnen iemands
normale beroepsinkomsten te hebben levensstandaard verlagen
vb. ziekte, invaliditeit, ouderdom, vroegtijdige dood vb. ziektekosten, gezinslast, …
van de kostwinner
Oplossing: vervangingsinkomen Oplossing: aanvullende inkomsten
Onvrijwillig niet beschikken over een beroepsinkomen → bijstandsuitkering
De klassieke sectoren:
‣ Rust- en overlevingspensioenen
‣ Werkloosheid
‣ Arbeidsongevallenverzekering
‣ Beroepsziektenverzekering
‣ Gezinsbijslag
‣ Ziekte- en invaliditeitsverzekering
‣ Jaarlijkse vakantie
‣ Zelfstandigen: sociale verzekering i.f.v. faillissement + stelsel van uitkeringen bij geboorte en
adoptie
Sociale bijstand:
‣ Leefloon
‣ Inkomensgarantie voor ouderen
‣ Gewaarborgde gezinsbijslag
‣ Tegemoetkoming aan gehandicapten
GRONDWETTELIJKE VERDELING VAN BEVOEGDHEDEN:
Federale bevoegdheid Gemeenschappen / Gewesten
Arbeidsbemiddeling en programma voor
Werkloosheidsverzekering + financiële
wedertewerkstelling (beroepsopleiding)
tegemoetkoming
→ VDAB
Gezinsbeleid: hulp en bijstand aan gezinnen
Wedertewerkstellingsprogramma
vb. Kind en Gezin
Gezondheidsbeleid (= persoonsgebonden)
Gezinsbijslagregeling
vb. initiatieven rond preventief gezondheidsbeleid
Ziekte verzekering Sociaal beleid = acties van lokale actoren
Arbeidsrecht en sociale zekerheid Beleid maatschappelijk welzijn (OCMW)
Vaststellen van minimumbedrag,
toekenningsvoorwaarden en financiering van het Gehandicaptenbeleid: beroepsopleiding,
bestaansminimum, recht op dienstverlening en omscholing en herscholing
recht op hulp van het OCMW
Sociale reclassering en integratie Bejaardenbeleid
Pensioenstelsel: toekenningsvoorwaarden,
minimum bedragen, wettelijk gewaarborgd
inkomen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mirandaopstal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R109,85. You're not tied to anything after your purchase.
