Summary
Samenvatting: Medeklinkerwisseling tussen enkelvouds- en meervoudsvormen
- Course
- Institution
Een samenvatting van een artikel voor taalkunde.
[Show more]
Seller
Follow
brittapetersx
Reviews received
Content preview
MEDEKLINKERWISSELING TUSSEN ENKEL- EN MEERVOUDSVORMEN1Een combinatie van spellingsbeginselen
Nicoline van der Sijs en Margit Rem
Samenvatting van Britta Peters
In de moderne Nederlandse taal hebben we te maken met een aantal spellingsregels. De
eerste is die van de standaarduitspraak. ‘We spellen een woord met de klanken die we
horen in de standaarduitspraak van dat woord’2. Een tweede spellingsregel is die van de
etymologie. De spelling van een woord wordt namelijk bepaald door de herkomst. De derde
en meteen laatste spellingsregel is die van de gelijkvormigheid. We proberen een woord
zoveel mogelijk op dezelfde manier te spellen. Als we volgens deze regels het woord ‘hond’
bekijken, dan wordt deze uitgesproken als /hont/. Het meervoud is echter ‘honden’,
waardoor we het woord met een /d/ schrijven. Hier gaat dus de gelijkvormigheidsregel op.
Het is belangrijk om te weten dat er in het Nederlands nooit een -v of een -z aan het
einde van een lettergreep kan staan. Deze worden vervangen door een -f of een -s. Wel kan
een lettergreep eindigen op -b of -d. Wat ook belangrijk is, is dat woorden die eindigen op
een -s of een -f altijd een meervoudsvorm met -s hebben (bv. kous/kousen), met z, of met f
en v. Terwijl woorden die eindigen op een -b en -d altijd een meervoudsvorm met -b of -d
hebben. Ditzelfde geldt voor woorden op -t en -p, deze hebben een meervoudsvorm met -t
en -p. Bij afleidingen gaat het net weer even anders: woorden op -b en -d worden
gelijkvormig gespeld met een stemhebbende medeklinker, terwijl woorden op -s en -f een
stemloze medeklinker hebben. Dan vindt er bij een aantal substantieven nog een
verandering plaats van de klinker of de tweeklank. De korte klinkers en de tweeklank -ei
veranderen in het meervoud naar een lange klinker. Voor woorden die eindigen op een -d of
-b heeft dat geen effect, maar de woorden of -s en -f krijgen dan in het meervoud ineens een
stemhebbende medeklinker. Waarom verandert deze bij de -b en -d niet?
In het Nederlands bestaan er minimale paren op het gebied van stem, namelijk t/d en p/b en
f/v en s/z. Als voorbeeld de s/z, waarin de -s stemloos is en de -z stemhebbend. De
tegenstelling tussen deze stemhebbende en stemloze medeklinkers is niet op hetzelfde
moment in de geschiedenis ontstaan. Zo komt de tegenstelling t/d en p/b uit het Germaans.
Dit leidde tot minimale paren aan het begin van het woord en later ook aan het eind van een
woord. In het Oudnederlands trad verscherping op: de stemhebbende medeklinkers aan het
einde van een woord werden stemloos uitgesproken. Hierdoor vielen de klanken samen, wat
ook in het schrift werd gedaan (bv. ‘pat’ voor pad/weg). Sommige woorden vielen hierdoor
ook samen (bv. ‘rat’ voor het dier rat en voor raden). Gelukkig kwam dit niet vaak voor,
omdat veel zelfstandige naamwoorden nog de uitgang -e hadden. In het Germaans kwamen
de -s en de -z naast elkaar voor, terwijl in het West-Germaans de -z veranderde in de -r en
alleen de -s overbleef, die verandering noemen we rotacisme. Ook kende het Germaans
alleen de stemloze -f en dus niet de stemhebbende -v. Pas toen vanaf de dertiende eeuw
1
Sijs, Nicoline van der en Margit Rem. “Medeklinkerwisseling tussen enkel- en meervoudsvormen”. Taal en
Tongval, vol. 73, nr. 2, Amsterdam UP, december 2021, pp. 137–66. https://doi.org/10.5117/tet2021.2.vand.
2
Sijs, Nicoline van der en Margit Rem. “Medeklinkerwisseling tussen enkel- en meervoudsvormen”. Taal en
Tongval, vol. 73, nr. 2, Amsterdam UP, december 2021, pp. 137–66. https://doi.org/10.5117/tet2021.2.vand.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittapetersx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R108,66. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83662 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy summaries for 14 years now