Samenvatting Why Zebras Don't Get Ulcers, Stress en Gezondheid (422095-B-6)
32 views 3 purchases
Course
Stress en Gezondheid (422095B6)
Institution
Tilburg University (UVT)
Book
Why Zebras Don\'t Get Ulcers
Dit is een bondige samenvatting van het boek Why Zebras Don't Get Ulcers van Robert M. Sapolsky en de colleges gegeven door Mirela Habibovic en de gastcolleges van S. Duijndam en I. Nyklicek. Ook de verplichte artikelen zijn in de samenvatting verwerkt. De samenvatting is geschreven in het Nederlan...
135 oefenvragen - Stress en gezondheid (422095-B-6)
Samenvatting Why Zebras Don't Get Ulcers - Stress, Gezondheid en Ziekte (6462PS010Y)
All for this textbook (34)
Written for
Tilburg University (UVT)
Psychologie
Stress en Gezondheid (422095B6)
All documents for this subject (24)
Seller
Follow
juliasistermans
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 1
Evidence based
Evidence based medicine: behandelingen die onderbouwd zijn met wetenschappelijke
literatuur en ervaringen vanuit de praktijk. Dit doen we via de volgende stappen: construct
definiëren verzamelen bewijs analyse van bewijs resultaten en tekortkomingen
verspreiding.
o Wat stress betreft zijn er in de eerste stap al onduidelijkheden, want niet iedereen
gebruikt dezelfde definitie van stress.
Evidence levels: hiermee wordt de kwaliteit van een studie beoordeelt. Van minst tot meest
betrouwbaar zijn deze levels: klinische observatie (één arts) observationele studies
systematische review van observationele studies randomized control trail (RCT)
systematisch review van RCT’s.
Stress
Psychologische definitie: conditie of gevoel die een persoon waarneemt waarvan de
persoonlijke en sociale vraag groter is dan de persoon aankan. Deze definitie gaat over onze
waarneming.
Fysiologische definitie: constellatie van gebeurtenissen bestaande uit een stimulus (stressor)
die een reactie in de hersenen veroorzaakt (stressperceptie), die fysiologische vecht- of
vluchtsystemen in het lichaam activeert.
Er is een verschuiving geweest van stressvolle gebeurtenissen:
o Vroeger: acute (bv. aangevallen worden) of chronische (bv. ziektes) fysieke crisis.
o Nu: psychologische of sociale crisis of voortdurende psychologische stress.
Effecten van stress op gezondheid:
o Stress gezondheid (acuut)
o Stress psychologische problemen gezondheid (bv. depressie leidt tot ziekte).
o Stress psychologische problemen gedragscomponent gezondheid (bv.
drankmisbruik door depressie leidt tot ziekte).
Gevolgen van stress op gezondheid:
o Maakt mensen ziek zonder dat de een ziekte hebben (zorgt voor ‘onnodig’ gebruik van
de gezondheidszorg).
o Verhoogt de kans op het ontwikkelingen van mentale en fysieke
gezondheidsproblemen.
o Negatief invloed op het herstel na ziekte of blessures.
o Negatief invloed op het effect van medische interventies.
o Negatieve invloed op de communicatie tussen patiënt en arts.
Homeostase: ideale lichaamswaarde (bv. bloeddruk en temperatuur). Alles wat de
homeostase verstoord wordt een stressor genoemd. Een stressrespons is dan de actie die je
lichaam onderneemt om de homeostase te herstellen.
Stress is niet altijd ongezond, het kan ook adaptief zijn:
o Adaptief: acuut, kortdurend, snel herstel, bereidt het lichaam voor op gevaar en
signaleert gevaar (bv. wanneer je wegspring om niet aangereden te worden).
o Disruptief: chronisch, lange duur, langzaam herstel, vroeg beging, bereidt het lichaam
voor op niets en signaleert niets (bv. stress voor een tentamen over 2 maanden).
1
, Positieve effecten van stress:
o Korte termijn stress (minuten/uren): vergroot de immuunreactie en verbeterd de
mentale en fysieke prestaties.
o Chronische stress (langdurig): kan auto-immuun ziektesymptomen onderdrukken.
Negatieve effecten van stress
o Korte termijn stress (minuten/uren):
Emotioneel: negatief humeur.
Cognitief: verminderde concentratie en geheugen.
Gedragsmatig: roken, alcoholgebruik.
Biologisch: verslechterd immuun en endocrien systeem.
o Chronische stress (langdurig):
Ziektes als auto-immuun ziektes, cardiovasculaire ziektes en kanker.
Immuunsysteem wordt onderdrukt waardoor je vatbaarder bent voor infecties.
Geschiedenis van stress
Darwin: orgenismen die het best in staat zijn zich aan te passen aan de omgeving, en dus te
anticiperen op stress, zullen het langst overleven.
Bernard: milieu interieur, interne staat moet stabiel blijven.
Cannon: fight or flight response, manier om te verklaren hoe organisme om kunnen gaan met
stress.
Zenuwstelsel en endocriene systeem
Autonome zenuwstelsel: bestaat uit een parasympatisch deel (rust) en sympathisch deel
(actief). De communicatie vind plaats door neurotransmitters (korte afstanden) en hormonen
(lange afstanden).
Het centrale zenuwstelsel (CZS; neurotransmitters) en het endocriene systeem (hormonen)
werken met elkaar samen. Het endocriene systeem is een secundaire reactie.
Systemen
SAM (sympathetic adrenomedullar system): systeem waarbij er in het CZS (hersenen) de
hormonen epinefrine (adrenaline) en norepinefrine (noradrenaline) aangemaakt worden als
eerste reactie op stress. Hierna wordt de HPA-as geactiveerd.
HPA-axis (hypothalamus pituitary (hypofyse) adrenal gland (bijnier)): endocrien systeem dat
de glucocorticoïden (bv. cortisol) en steroïde (bv. oestrogeen en testosteron) afgeeft.
o Bij een stressor scheidt de hypothalamus o.a. CRH (corticotropin releasing hormone)
uit, dit zorgt ervoor dat de hypofyse ACTH (corticotropine) uitscheidt wat de bijnier
(adrenal gland) aanzet glucocorticoide af te geven.
Andere hormonen die uitgescheden als reactie op een stressrespons:
o Pancreas: glucagon (zorgt voor meer glucose).
o Pituitary: prolactine (verlaagde seks-drive) en vasopressine (verhoogde bloeddruk).
o Pituitary and brain: endorfine en enkefalinen (zorgen beide voor verlaagde
pijnperceptie).
Andere kortdurende gevolgen van stress: verzwakking van het immuunsysteem, verbetering
van geheugen en de zintuigen worden scherper.
Lange termijn gevolgen van stress: vermoeidheid (je slaat geen energie op), verhoogt risico op
diabetes, hartaandoeningen en maagzweren, repareren van bot en ander weefsel wordt
verstoord en er kunnen voortplantingsproblemen ontstaan.
Ook worden er door stress hormonale systemen (voortplantingshormonen en
groeihormonen) geïnhibeerd.
2
, Hans Selye: pionier op het gebied van stress onderzoek.
o “Iedere stressvolle situatie laat een litteken achter, het organisme betaalt voor zijn
overleving na een stressvolle situatie door een beetje ouder te worden.”
o Volgens hem is stress een fysiologische, non-specifieke respons van lichaam op een
behoefte of dreiging.
o Er zijn twee soorten stress volgens hem, de brengen wel allebei schade toe.
Eustress: stress door iets positiefs.
Distress: stress door iets negatiefs.
General adaptation syndrome (GAS; algemeen adaptatie syndroom)
General adaptation syndrome (GAS): drie fases die na elke stressor bij iedereen plaatsvinden,
alleen de duur van de fases verschilt per persoon.
o Alarm stage: lichaam bereidt zich voor op actie, er is een adrenalineboost met al gevolg
een toename in energie. Dit leidt tot fight or flight.
o Resistance stage: respons wordt minder, lichaam wacht om iets te gaan doen, vechten
tegen de stressor, overlevingsmodus toename cortisol. Het gaat hierbij om omgaan
met stress als herstellen niet mogelijk is, dit kan leiden tot fysieke symptomen als
geïrriteerdheid, frustratie en lage concentratie.
o Exhaustion stage: je lichaam geeft op, de stress heeft gewonnen. Hoge cortisol levels,
maar er wordt niet meer tegen gevochten (uitputting). Dit leidt tot schade aan het
lichaam (bv. immuunsysteem en nieren) en fysieke symptomen (moe, burn-out en
angst/depressie).
Volgens Selye is stress een fysiologische response. Een niet-specifieke respons van het
lichaam voor elke behoefte en bedreiging.
Modellen van stressverloop
Reactiviteitshypothese: een stressrespons zou moeten werken op de manier dat een stressor
samengaat met een fysiologische respons. De fysiologische response valt dus samen met de
stressor en verdwijnt daarna ook weer snel. Er is echter ook kritiek op dit model:
o Mason: stress is subjectief. De reactie op stress verschilt per persoon en situatie, maar
gedurende het leven kan de stressreactie van een persoon ook veranderen.
o Burchfield: dat wij niet aan chronische stress kunnen adapteren laat zien dat het niet
alleen fysiologisch is, maar ook psychologisch.
Prolonged activation model: stress is alleen slecht als de stressrespons al ver voor de stressor
geactiveerd wordt en als het lang duurt nadat de stressor over is voordat de stressrespons
weer terug is op de baseline (bv. wanneer stress 2 maanden voor het tentamen ontstaat of na
het tentamen niet snel weg is).
Michigan stress model: ondersteund het prolonged activation model. De objectieve stressor
en of dit effect heeft op onze gezondheid hangt af van meer dan alleen de fysiologie. Het
hangt ook af van factoren als: persoonlijkheid, omgeving en sociale steun.
Conclusie vanuit de psychologie: stressrespons is niet puur fysiologisch, niet iedereen heeft
dezelfde stressrespons. De stressrespons en zijn duur verschilt tussen en binnen personen.
The cycle of stress: psycho-biologische respons op stress. Dit meet zowel biologische als
psychologische componenten in de 4 fases: resting ground phase, tension phase
(spanningsfase), response phase en relief phase. Van deze fases meet je de frequentie, duur
en intensiteit.
Stress response activation: alles dat de homeostase verstoord zorgt voor stress.
o Adaptief: nuttig.
3
, o Geanticipeerd (niet altijd slecht): nodig (bereid je voor op vechten) of onnodig (bereid
je voor op niets en zorgt voor angst en neurose).
o Acuut: korte termijn, niet altijd slecht.
o Chronisch: lange termijn, kan zorgen voor schade.
Verschillen in stressrespons
Individuele verschillen in stressrespons (response stereotypy) kunnen komen door verschillen
in: stressperceptie, verwerken (processing), beoordeling (appraisal), coping en genen.
Situationele verschillen (situationele stereotypy): verschillende situaties lokken verschillende
biologische responsen uit.
Niet alle stressoren produceren dezelfde stressresponse.
De fight or flight is de mannelijke en agressievere reactie, dit komt door het CZS en
glucocorticoïden. De tend and befriend is de vrouwelijke reactie die meer draait om
verzorgen en sociale bevestiging, hierbij is oxytocine belangrijk.
Sommige ziektes zorgen voor een verstoorde werking van de stressrespons:
o Onvermogen om stress aan te zetten: niet goed omdat er geen stress ontstaat in
dreigende situaties.
o Onvermogen om stress uit te zetten.
o Onvermogen om stress op het goede moment aan/uit te zetten.
Historische perspectieve over omgaan met stress
Dichotomy Model (lazarus): je kan een situatie als dreigend ervaren (hierdoor reageer je
emotioneler en ervaar je meer stress) of je kan een situatie als uitdaging ervaren (hierdoor
reageer je minder emotioneel waardoor je minder stress ervaart).
Transactional model of stress (Lazarus of Falkman): eerst wordt er gekeken naar de situatie
en of deze dreigend is.
o Geen dreiging: gaan stress.
o Wel dreiging: de stress hangt of van hoe je er mee omgaat. Als er sprake is van coping is
het positieve stress en zonder coping is er negatieve stress.
Hoorcollege 2
Stress theories over time
Omgevingsperspectief: focust zich op objectieve gebeurtenissen die invloed hebben op je
stressreactie.
Psychologisch perspectief: focust zich op in hoeverre iemand een situatie als stressvol
ervaren wordt (perceptie en evaluatie), dit is dus subjectief.
Biologische perspectief: focust zich op wat er met het lichaam gebeurt bij een stressreactie.
Environmental perspective
Adolf Meyer: legde de koppeling tussen levensgebeurtenissen en stress/ziekte, dit wordt life
chart genoemd (bv. iemand had op zijn 16de een longontsteking en verloor zijn moeder op zijn
18de en had een depressie op zijn 19de).
Holmes and Rahe: creëerde een schaal om positieve en negatieve omgevingsstressoren
samen te vatten (social readjustment rating scale (SRRS)). Social readjustment is de
intensiteit en tijd die nodig is om je aan te passen aan een levensgebeurtenis. Aan elk life
event werden punten toegekend (bv. overlijden van een dierbare: 100 en vakantie: 13) en het
totaal aantal punten van iemand zei iets over de kansen op stress geïndiceerde
gezondheidsproblemen.
Psychological perspective
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliasistermans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R98,00. You're not tied to anything after your purchase.
