Diagnostiek in de klinische psychologie (2003000176)
Summary
Samenvatting van de literatuur voor het vak Diagnostiek in de klinische psychologie (DKP) ()
30 views 1 purchase
Course
Diagnostiek in de klinische psychologie (2003000176)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg
In dit document is een uitgebreide samenvatting te lezen voor de cursus Diagnostiek in de klinische psychologie (DKP) (6) dat gegeven wordt aan de Universiteit Utrecht (). Het bevat hoofdstukken uit het boek en de verplichte artikelen.
Compleet Testoverzicht - Diagnostiek in de Klinische Psychologie
Boeksamenvatting Diagnostiek in de Klinische Psychologie - 4e druk
Samenvatting Diagnostiek in de Klinische Psychologie
All for this textbook (67)
Written for
Universiteit Utrecht (UU)
Psychologie
Diagnostiek in de klinische psychologie (2003000176)
All documents for this subject (35)
Seller
Follow
SvD1
Reviews received
Content preview
Samenvatting Diagnostiek in de Klinische Psychologie (2003000176)
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Het diagnostisch proces .................................................................................................. 2
Hoofdstuk 2 – Kwaliteit van diagnostiek .............................................................................................. 12
Artikel: Waarom iedere psycholoog de regel van Bayes moet kennen (Tiemens, 2018) ................... 22
Hoofdstuk 3 – Het gesprek ................................................................................................................... 25
Hoofdstuk 4 – Gedragsobservatie ........................................................................................................ 38
Boek hoofdstuk: De anamnese en heteroanamnese (Hengeveld & Schudel, 2003) .......................... 47
Boek hoofdstuk: De diagnostische fase (Rijkeboer & Thunnissen, 2009) ........................................... 55
Boek hoofdstuk: Richtlijnen behandelen suïcidaliteit (Huisman, van Houwelingen & Kerkhof)....... 60
Hoofdstuk 9 – Zelfbeoordelingsvragenlijsten voor het meten van probleemgebieden ..................... 67
Hoofdstuk 6 – Intelligentie en intelligentietests .................................................................................. 75
Hoofdstuk 7 – Neuropsychologische vragen en methoden ................................................................. 87
Artikel: The neurocognitive profile of attention-deficit/hyperactivity disorder (Pievsky & McGrath,
2017).................................................................................................................................................... 103
Artikel: Social cognition in schizophrenia (Green et al., 2015) .......................................................... 107
Hoofdstuk 5 – Indirecte methoden .................................................................................................... 112
Hoofdstuk 8 – Persoonlijkheidsvragenlijsten ..................................................................................... 117
Hoofdstuk 11 – Ethische aspecten en rapportage van diagnostiek .................................................. 123
Boek hoofdstuk: Indictiestelling: een beschouwing (Rijkeboer & Thunnissen, 2009) ..................... 128
Boek hoofdstuk: Indicatie voor psychotherapie (Witteman et al.) ................................................... 131
*Groene markering: cursief woord in het boek
*Oranje markering: belangrijke begrippen
*Blauwe markering: testinstrument o.i.d.
1
Gemaakt door J. B. en S. van D.
Gelieve niet te delen met anderen!
, Hoofdstuk 1 – Het diagnostisch proces
1.1 Inleiding
Sinds enige tijd is er hernieuwde belangstelling voor diagnostische activiteit, wat voorheen gezien
werd als een saaie en tijdrovende bezigheid. Men is het erover eens dat een grondige diagnostiek
van de problemen en klachten van de cliënt voorwaarde is voor adequate hulpverlening.
De drie elementen van klinische psychodiagnostiek:
- Theorievorming over de problemen/klachten en problematische gedragingen
- Operationalisatie en meting daarvan
- Toepassing van relevante diagnostische methoden
De kwaliteit van de drie elementen berust op conceptueel en empirisch onderzoek →
hypothesen over gedragingen, cognities en emoties/motivaties worden geformuleerd o.b.v. een
theorie + de hypothesen worden geoperationaliseerd, gemeten en getoetst in een gefaseerd
diagnostisch proces = een wetenschappelijk gereglementeerd denk- en doeproces.
1.2 Stappen van het diagnostisch proces (zie eventueel Fig 1.1)
1. Aanmelding (Doorverwijzing van de cliënt naar de diagnosticus of directe vraag van cliënt
aan diagnosticus)
1. Exploratie
i. Aanvraag (= van verwijzer)
1. Aanvraaganalyse
2. Dossierstudie
ii. Hulpvraag (= van cliënt)
1. Hulpvraaganalyse
2. Exploratie van problemen
→ Aan/hulpvraag hoeven niet hetzelfde te zijn; ze vormen het
vertrekpunt
2. Reflectie van de diagnosticus
1. Naast de aan/hulpvraag vormt de diagnosticus zelf ook vragen die opduiken
tijdens het kennismakingsgesprek → o.b.v. maakt de diagnosticus een
diagnostisch scenario
3. Diagnostisch scenario (= bevat een voorlopige theorie over de cliënt, waarin beschreven
wordt wat de problemen zijn van de cliënt en hoe ze verklaard kunnen worden.
1. Indeling van grondvragen (onderkenning, verklaring, predictie, indicatie,
evaluatie) (inductie)
2. Formuleren van theorie (inductie)
→ Het toetsen van de theorie vereist vijf diagnostische handelingen:
o Hypothesen (inductie)
o Keuze instrumentarium (hypothesen ondersteunen of verwerpen) (deductie)
o Toetsbare voorspellingen (deductie)
o Afname en verwerking (toetsing)
o Argumentatie (evaluatie)
4. Integratie → Rapportering
2
Gemaakt door J. B. en S. van D.
Gelieve niet te delen met anderen!
,1.3 Vijf basisvragen in de klinische psychodiagnostiek
- Onderkenning: Wat zijn de problemen, wat lukt er nog en wat gaat mis?
- Verklaring: Waarom zijn bepaalde problemen er en wat houdt ze in stand?
- Predictie: Hoe zullen de problemen van de cliënt zich in de toekomst verder ontwikkelen?
- Indicatie: Hoe kunnen de problemen verholpen worden?
- Evaluatie: Zijn de problemen voldoende verholpen als gevolg van de interventie?
→ Bij elke basisvraag is een deel van het kennisbestand (knowledge base) van de
psychologie relevant; de vraag wetenschappelijk en professioneel beantwoorden.
1.3.1 Onderkenning
Om zicht te krijgen op het probleem van de cliënt brengt de diagnosticus zowel de klachten als
de adequate gedragingen van de cliënt en/of zijn omgeving in kaart.
- Onderkenning bevat:
o Inventarisatie en beschrijving
o Ordening en categorisering in disfunctionele gedragsclusters of stoornissen
o Inschatting van de ernst van het probleemgedrag
- Onderkenning kan plaatsvinden door:
o Criteriumgericht meten = Vergelijken met een vooraf bepaalde standaard
o Normgericht meten = Representatieve vergelijkingsgroep
o Infasief meten = Met het individu zelf (bv op eerder moment)
- Onderscheid tussen classificatie en diagnostische formulering is ook relevant m.b.t.
onderkenning
o Classificatie: het klinische beeld wordt ondergebracht bij een type probleem
▪ Alles-of-niets principe → cliënt indelen in een categorie (DSM-
categorieën)
▪ Meer-of-minder principe → cliënt krijgt een profiel van scores op een
aantal dimensies (dimensies van klachten- en
persoonlijkheidsvragenlijsten)
→ Nadeel: labeling (die beperkt is) en aanleiding geeft tot comorbiditeit
→ Voordeel: vergemakkelijkt communicatie tussen deskundigen
o Diagnostische formulering: het individu staat met zijn unieke klinische beeld
(specifieke kenmerken, dimensies en specifieke wijzen van functioneren) centraal
▪ Holistische theorie: hierin staan functionele, theoretisch geëxpliciteerde
relaties tussen probleemgedragingen onderling en de context centraal.
→ Nadeel: empirische ondersteuning ontbreekt soms
→ Voordeel: doet recht aan uniciteit van het individu door een beschrijving
van de cliënt en zijn context
→ Naast onderkenning verklaart de diagnostische formulering ook
1.3.2 Verklaring
- Verklaring bevat:
o Het (deel)probleem
o Condities die het optreden van het probleem verklaren
o De relatie tussen 1 en 2 in termen van ‘omdat’ of ‘doordat’
- Vier types verklaringen voor probleemgedrag:
o De locus
3
Gemaakt door J. B. en S. van D.
Gelieve niet te delen met anderen!
, ▪ Persoonsgerichte verklaringen: verklaringsfactor ligt in persoon zelf;
doet zich voor als het gedrag los van de context bekeken wordt.
▪ Situatiegerichte verklaringen: bij een bekende context
→ De verklarende gebeurtenissen kunnen a) aan het te verklaren gedrag
voorafgaan of b) erop volgen
o De aard van controle
▪ Oorzaak: door voorafgaande condities bepaald → verklaart gedrag
▪ Reden: door een vrijwillige of intentionele keuze bepaald → maakt
gedrag begrijpelijk
→ Oorzaak en reden vormen een continuüm
o Synchrone en diachrone verklaringscondities
▪ Synchrone verklaringscondities: vallen in de tijd samen met het te
verklaren gedrag
• Bv de structurele verklaring (egozwakte of borderlineorganisatie)
▪ Diachrone verklaringscondities: gaan aan het gedrag vooraf
• Bv de psychogenetische verklaring (orale fixatie)
o Inducerende en continuerende condities
▪ Inducerende condities: doen een gedragsprobleem ontstaan
▪ Continuerende condities: houden het gedragsprobleem in stand
→ Bij behandelen van probleem kan het beste gezocht worden naar factoren in de
huidige situatie die het probleem in stand houden, aangezien deze mogelijk beïnvloed
kunnen worden
- Verklaringshypothesen worden opgesteld a.d.h.v. psychologische theorieën en
constructen.
o Eclectische theorie: verschillende theorieën en concepten vullen elkaar aan en
brengen elkaars beperkingen aan het licht
1.3.3 Predictie
- Bij predictie gaat het erom uitspraken te doen over het probleemgedrag in de toekomst,
ofwel kansuitspraak. Deze kans bepaalt mede het behandelingsvoorstel.
- Het betreft een verband tussen:
o Een predictor: het nu aanwezige gedrag
o Een criterium: het toekomstige gedrag
→ Op basis van onderzoek kan de relatie bekend zijn, maar soms moet dit nog
bepaald worden
- ‘Inschatten van het risico’ heeft een grotere voorkeur dan de term ‘precideren’, omdat
correlaties nooit perfect zijn en bijgevolg kan men slechts de kans bepalen dat
gedragingen zich in een bepaalde populatie samen zullen voordoen.
- Wanneer antwoord gegeven moet worden terwijl de empirische evidentie ontoereikend
is, moet gebruik worden gemaakt van een betekenismodel of de klinische predictie. Er
wordt beslist welke informatie bij de predictie betrokken wordt en hoe deze op een
intuïtieve wijze wordt geïntegreerd.
- De foutenmarges (SE van een schatting) zijn vaak zo groot, dat de hoge verwachtingen
vanuit juridische en andere maatschappelijke contexten niet ingelost kunnen worden.
- Nadeel van voorspellingen kunnen zijn dat ze anti-therapeutisch werken, omdat ze een
toestand vastleggen zonder rekening te houden met de mogelijkheid van toekomstige
veranderingen.
4
Gemaakt door J. B. en S. van D.
Gelieve niet te delen met anderen!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SvD1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R152,74. You're not tied to anything after your purchase.
