In bijlage een samenvatting van het vak psychopathologie.
Deze samenvatting is zowel gebaseerd op het boek als op de powerpoints als op de lessen en is dus zeer volledig.
Ik behaalde met het studeren van deze samenvatting 16/20!!!
,HOOFDSTUK 1: EEN HELIKOPTERBLIK OP ONZE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG ........................... 4
1.1. DE GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE: EEN KORT OVERZICHT ............................................. 4
1.1.1. HISTORIEK.................................................................................................................................. 4
1.2. DE PSYCHIATRIE VANDAAG ................................................................................................... 7
1.2.1. ERVARINGSDESKUNDIGEN ........................................................................................................ 8
1.2.2. PROJECTEN ART. 107 VOOR VOLWASSENEN EN INTENSIFIËRING ............................................. 8
1.2.3. DSM OF ICD?.............................................................................................................................. 9
1.2.4. DE BIOPSYCHOSOCIALE BENADERING ....................................................................................... 9
1.2.5. WAT IS ‘NORMAAL’ IN DE PSYCHIATRIE? ................................................................................. 10
1.2.6. PSYCHIATRISCHE AANDOENING .............................................................................................. 10
1.2.7. ONRUSTWEKKENDE TOENAME VAN PSYCHISCHE PROBLEMEN.............................................. 10
1.3. EEN AANTAL MARKANTE VASTSTELLINGEN OP HET VLAK VAN GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG...................................................................................................................... 10
1.3.1. OVERCONSUMPTIE VAN ANTIDEPRESSIVA.............................................................................. 10
1.3.2. ZELFDODINGEN ....................................................................................................................... 11
1.3.3. KINDEREN EN JONGEREN ........................................................................................................ 11
1.3.4. ALLOCHTONEN ........................................................................................................................ 12
HOOFDSTUK 2: DIAGNOSE EN BEHANDELING................................................................................ 13
2.1. PSYCHIATRIE EN PSYCHIATRISCHE ZIEKTEBEELDEN .............................................................. 13
2.1.1. IS PSYCHIATRIE WEL EEN MEDISCHE DISCIPLINE? ................................................................... 13
2.1.2. HET MEDISCH MODEL.............................................................................................................. 13
2.1.3. WAT IS EEN PSYCHIATRISCHE ZIEKTE? ..................................................................................... 13
2.1.4. KAN EEN PSYCHIATRISCHE ZIEKTE DAN CONCEPTUEEL ZOMAAR GELIJKGESTELD WORDEN
MET EEN LICHAMELIJKE ZIEKTE? ........................................................................................................... 14
2.2. DIAGNOSE IN DE PSYCHIATRIE: HET PSYCHIATRISCH ONDERZOEK ........................................ 15
2.2.1. HOE VERLOOPT EEN DIAGNOSTISCH GESPREK (ANAMNESE) .................................................. 15
2.2.2. HET NAGAAN VAN DE PSYCHIATRISCHE VOORGESCHIEDENIS EN DE FAMILIEANAMNESE ..... 16
2.2.3. HET NAVRAGEN VAN LICHAMELIJKE KLACHTEN EN HET LICHAMELIJK ONDERZOEK ............... 16
2.2.4. VERDERE ANAMNESES ............................................................................................................ 17
2.2.5. AANVULLENDE ONDERZOEKEN ............................................................................................... 17
2.3. DIAGNOSE EN CLASSIFICATIE ............................................................................................... 17
2.4. HET VOORKOMEN VAN PSYCHIATRISCHE ZIEKTEN (EPIDEMIOLOGIE) ................................... 18
2.5. OORZAKEN EN ONTSTAAN VAN PSYCHIATRISCHE ZIEKTEN (ETIOPATHOGENESE) ................. 18
2.5.1. BIOLOGISCHE FACTOREN ........................................................................................................ 18
2.6. BEHANDELING EN PREVENTIE .............................................................................................. 19
1
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
,HOOFDSTUK 5: DE PATIËNT MET EEN PSYCHIATRISCHE AANDOENING VS DE SAMENLEVING ........ 21
5.1. VERMAATSCHAPPELIJKING ................................................................................................. 21
5.1.1. SUCCESFACTOREN ................................................................................................................... 21
5.1.2. INCLUSIE .................................................................................................................................. 21
5.1.3. VERMAATSCHAPPELIJKING: EEN OPGEDRONGEN BENADERING? ........................................... 22
5.2. STIGMA ............................................................................................................................... 22
5.2.1. OORZAKEN VAN STIGMA ......................................................................................................... 22
5.2.2. VERSCHILLENDE SOORTEN ...................................................................................................... 22
5.2.3. GEVOLGEN............................................................................................................................... 23
5.2.4. VERSCHILLEN IN MATE VAN STIGMATISERING ........................................................................ 23
5.2.5. SLEUTEL AAN HET NEGATIEF IMAGO ....................................................................................... 23
5.3. MAATSCHAPPELIJKE KOST ................................................................................................... 24
5.4. COMMERCIALISERING IN DE ZORG ...................................................................................... 24
5.5. WERKEN EN WONEN ........................................................................................................... 25
5.5.1. WERKEN .................................................................................................................................. 25
5.5.2. WONEN ................................................................................................................................... 25
5.6. EUTHANASIE EN HULP BIJ ZELFDODING ............................................................................... 26
5.6.1. NOOD AAN BIJKOMENDE VOORWAARDEN ............................................................................. 27
5.6.2. ETHISCH VERANTWOORD? ...................................................................................................... 27
5.6.3. HULP BIJ ZELFDODING ............................................................................................................. 27
5.7. OMGAAN MET EEN PSYCHIATRISCHE AANDOENING ............................................................ 27
5.8. MOGELIJKE VALKUILEN ....................................................................................................... 28
7.1. DEFINITIE ............................................................................................................................ 56
7.2. CIJFERS IN VERBAND MET POGINGEN .................................................................................. 56
7.3. MEEST GEBRUIKTE MANIEREN/ MIDDELEN BIJ ZELFDODING ................................................ 56
7.4. DALENDE TENDENS ............................................................................................................. 57
7.5. RISICOFACTOREN ................................................................................................................ 57
7.6. VERKLAREND MODEL VOOR SUÏCIDAAL GEDRAG (NIET KENNEN) ............................................ 57
7.7. HET SUÏCIDAAL PROCES ....................................................................................................... 57
7.8. SIGNALEN HERKENNEN: DE SP-REFLEX ................................................................................. 58
7.9. SIGNALEN HERKENNEN ....................................................................................................... 59
7.10. HET GESPREK AANGAAN.................................................................................................... 59
7.10.1. WAT HOUDT DE PERSOON TEGEN OM EROVER TE PRATEN? ................................................ 59
7.10.2. HOE SUÏCIDALITEIT BEVRAGEN? ............................................................................................ 59
7.11. RISICO- EN KWETSBAARHEIDSFACTOREN VERDER ONDERZOEKEN ..................................... 59
3
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, HOOFDSTUK 1: EEN HELIKOPTERBLIK OP ONZE GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG
1.1. DE GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE: EEN KORT OVERZICHT
Veranderen vd houding vd sl ten aanzien v personen met een psychiatrische aandoening &
behandelmogelijkheden door de tijden heen
krankzinnig/ geestesziek/
ziek
bezeten/ zot gevaarlijk
1.1.1. HISTORIEK
Geschiedenis kan opgedeeld w- in 6 periodes:
PERIODE UITLEG
1 Prehistorie & oudheid ® Oorzaken ziektes bij beledigde geesten
“Bezetenen” werden patiënten ® Getrepaneerde schedels bewijzen pogingen om zieken te genezen ~
die geestelijke zorg nodig boze geesten uit lichaam bevrijden
hebben”
Personen van invloed:
- Hippocrates: ziekte door onjuiste mengeling vd 4 !! lichaamsvochten
(bloed, slijm, gele en zwarte gal) ~ hersenziekte & behandeling met
warme/ koude baden, rust & dieet
- Galenus van Pergamon: beschrijving zenuwstelsel ~ verdeelde mens in
4 types
o Sanguinisch type = overheersing bloed ~ levendig/ hartelijk
o Flegmatisch type = overheersing slijm ~ kalm/ bedachtzaam
o Cholerisch type = overheersing gele gal ~ opvliegend
o Melancholisch type = overheersing zwarte gal ~ droefgeestig/
angstig/ pessimistisch
Christelijke boodschap: radicale keuze vr zwakke en onderdrukte mensen,
gelovigen moesten lot v zieken, armen en gehandicapten verzachten
2 300 - 1600 ® Melancholie = gezien als slechte gedachte/ bekoring
Hippocrates, ook wel ‘de vader ® Lijst van hoofdzonden
van de geneeskunde’ genoemd, ® Geestelijke stoornis ‘zotten’ eigen positie in sl
brak met de opvatting dat ziekte ® Maatschappelijke patroon ontwikkelde met strakkere organisatie à ¯
het gevolg was van de invloed tolerantie tav afwijkend/ zonderling gedrag ~ bezeten/ verstoorders
van een boze geest openbare orde
® Opsluiting in dolhuizen ~ kei- of steensnijdingen
Opkomst kerk -> geesteszieken recht op leven, kloosterorden stonden in vr
opname & verzorging
Middeleeuwen: geesteszieken nutteloos en/ of gevaarlijk
ð Heksenvervolgingen en inquisitieprocessen -> vervolgingen/
folteringen/ verbrandingen/ verbanning geesteszieken (tot 2de helft
18de eeuw nadien verdween geloof in bezetenheid)
4
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, PERIODE UITLEG
Ontstaan psychiatrische gezinsverpleging in Geel met patrones vd bezetenen
en geesteszieken (Dimpna) ~ patiënten verblijven in gezinnen
® Eind 16de eeuw krankzinnigen eerst vanuit juridisch standpunt
aansprakelijk en toerekeningsvatbaar gesteld
3 1600 – 1800 Dollen, onrustige/ razende krankzinnigen, gekken
ð Interneringsgolf en gestichten met erbarmelijke omstandigheden
ð Opsluiting in dolhuizen, gasthuizen & godshuizen = afsluiting vd sl
Gevaarlijke = afgezonderd vd sl & terecht in gesloten instellingen met strenge
regels à vastketening aan de vloer of muur = dieren
® Descartes: “ik denk dus ik ben”, denken is essentie v bestaan en reden
onderscheid v natuur = basis vr neuropsychologie
4 19de eeuw ® FR & IR: omwenteling à geesteszieken beschouwd als lichamelijk zieke
personen met recht op specifieke medische verzorging
® Band religie – psychiatrie
® Kritiek op onmenselijke praktijken i/d dolhuizen ~ vervangen door
krankzinnigengestichten
Pinel (Fr): einde aan technieken als purgeren, blaartrekken & aderlaten
ð Contact met patiënt staat centraal
Jozef Guislain (Be): specialiseerde in behandelen v geesteszieken
ð Door Triest benoemd tot bijzonder geneesheer v 2 Gentse instellingen
vr geesteszieken
ð Humane behandeling en gesticht gebouwd volgens moderne
concepten
Schroeder van der Kolk (Nl): verbetering vd verpleging v geesteszieken, aanzet
1ste krankzinnigenwet (= regelde opname, ontslag & toezicht door de staat op
de zorg)
Breuer & Freud: neurose = gevolg van belevingen die verdrongen w- naar het
onderbewuste à basis psychoanalyse
!!! collocatiewet = regelde de gedwongen opnames
5 1ste helft vd 20ste eeuw Psychiatrie geconfronteerd met dilemma:
- Patiënten met psychiatrische aandoening terecht in wordende
instellingen i/d hoop dat ze spontaan zouden herstellen
- Psychiaters beschikten over mogelijkheden v psychoanalyse, een
behandeling die mogelijk was vr patiënten die streefden naar meer
zelfinzicht = te dure behandeling -> op zoek naar alternatieven
Elektroshocks bleken hallicunaties te ¯ -> zonder verdoving
ð EEG: Elektro-EncefaloGram
5
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, PERIODE UITLEG
® Organisatorische aard: psychiatrische instellingen onder toezicht van
Justitie à 1948 onder toezicht van Volksgezondheid = recht op
behandeling
® Nazi-Duitsland: uitroeien psychiatrische patiënten betrokken in
massamoorden en concentratiekampen = psychogenocide
6 Halfweg 20ste eeuw en loopt tot Tot jaren ’50 geen geneesmiddelen beschikbaar
2010 ð Vanaf jaren ’60 dat belangrijke vernieuwingen optraden
Ontdekking 1ste antipsychoticum = enorme doorbraak in behandeling
ð Komst v medicamenteuze therapie = 2de revolutie i/d psychiatrie
1ste revolutie i/d psychiatrie = nieuwe benadering van Pinel
Jaren ’60: antipsychiatrie: probleem ligt n- binnen individu maar ligt aan de
maatschappij & verzetten zich tegen de praktijken binnen de psychiatrie
® Psychiatrische ziekenhuizen in ziekenhuiswet, wettelijke basis
gecreëerd vr open afdelingen
o A-diensten: observatie & intensieve zorgen
o T-diensten: resocialisatie & re-integratie
o PAAZ: Psychiatrische diensten in Algemene Ziekenhuizen
o Partiële hospitalisatievormen (dag/nacht)
Uitgangspunten Belgische Bond Geesteshyghiëne:
- Mensen met ernstige psychische stoornissen bereiken met ambulante
& multidisciplinaire & goedkope hulp à GGZ = een recht
Jaren ’70: Therapeutische Gemeenschap: alcohol, drugs (De Sleutel, De Kiem,..)
Jaren ’80 Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg = !! alternatief vr
residentiële psychiatrie en de start vd preventieve & vroegtijdige aanpak v
psychiatrische aandoeningen
Vanaf jaren ’80 nieuwe mijlpalen:
® Biologische psychiatrie ~ geneesmiddelen & nieuwe vormen
psychotherapie – patiënten- en familieverenigingen
® Reconversie in psychiatrische ziekenhuizen ~ 6.000 ziekenhuisbedden
afgebouwd en gereconverteerd naar verzorgingstehuizen en
initiatieven beschut wonen ~ care > cure
® Supraregionale overlegplatforms
® Collocatiewet vervangen door een nieuwe wet vr gedwongen opnames
met rechtszekerheid vr patiënten en finale beslissing door
vrederechter
® Tweede vrijwillige reconversie: aandacht doelgroepen volgens
leeftijd & specifieke grepen
® Wet inzake patiëntenrechten die integraal v toepassing is op patiënt
met psychiatrische aandoening
7 2010 – NU Stoornissen opzoeken op het internet
6
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, 1.2. DE PSYCHIATRIE VANDAAG
Nieuw paradigma1
® Behandelen, verzorgen begeleiding krijgt een ruimere invulling
® Van residentieel naar ambulant, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg = vermaatschappelijking
vd zorg
® Meer participatie van patiënten en hun netwerk
® Ervaringsdeskundigen i/d geestelijke gezondheidszorg
Interesse herstelgerichte benadering ~ recovery
ð Gaat n- allen om de genezing of stabiliseren van symptomen (klinisch herstel) maar ook herstel
van functioneren i/d samenleving (sociaal herstel) en vh herstel vd eigen identiteit (persoonlijk
herstel)
Herstel krijgt betekenissen naargelang de invalshoek
ð Behandeling: focus op klinisch herstel ~ terugdringen vd stoornis & ¯ symptomen
ð Gevolgen vd stoornissen in dagelijkse leven staan centraal -> sociaal herstel/ rehabilitatie = leven
in eigen handen nemen en maatschappelijke rol zo veel mogelijk opnemen
Herstelbenadering die gericht is op persoonlijk herstel beklemtoont de eigen ervaring vd patiënt &
benutten die ervaring
ð Verwijst naar mogelijkheid vr beter leven met en na een psychiatrische aandoening
Succes v herstelgerichte benadering = hangt af vd hv & de sl
ð Kadert binnen triade v behandelen, maatschappelijk functioneren en persoonlijk herstel
ð Van kwetsbaarheid/ beperking à krachten, talenten & competenties
Herstel = proces v bewustwording
ð Doe je n- alleen met professionele hv maar ook met je omgeving
‘Behandeling’ ‘herstel’
® Focus op klinisch herstel ® Herstel of rehabilitatie
® Doelstelling: terugdringen stoornis + verminderen van ® Focus op eigen leven in handen nemen +
symptomen maatschappelijke rol in samenleving opnemen
® Beklemtoont eigen ervaring van cliënt
® Proces van bewustwording
® Steun van omgeving !!!
ð succes herstelgerichte benadering hangt af van hulpverleners/samenleving
ð focus van kwetsbaarheid naar krachten/competenties van de cliënt
ð vroeger: té paternalistisch
ð nu: patiënten ondersteunen in hun mogelijkheden, patiënten nemen zelf initiatief voor herstel
Om herstelgericht te werken:
- zorgverleners moeten gerichte instrumenten hebben
- wetenschappelijke inzichten
1
Paradigma = maatschappelijk denkbeeld/ visie dat w- beschouwd als gangbaar waarbij de maatschappij
zich organiseert
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
7
, Kwartiermaken = op zoek gaan naar een veilige plaats waar eten, drinken en warmte beschikbaar zijn
ð Doelstelling: veilige/warme plek creëren voor psychisch kwetsbare personen
ð ‘psychiatrische patiënten’ als volwaardige burgers -> patiënt laten zien waar krachten liggen
ð Kwartiermakers à nemen verantwoordelijkheid voor de buurt (inzetten op tolerantie)
ð Meer sociale betrokkenheid in beweging brengen -> solidaire en gastvrije samenleving
ð Kwartiermaken = verantwoordelijkheid van elke hulpverlener/voorziening/centrum …
1.2.1. ERVARINGSDESKUNDIGEN
Ervaringsdeskundigen = mensen die zelf ziek geweest zijn en het vaak ook nog zijn of in elk geval
kwetsbaar blijven. Via vorming en bijscholing ontwikkelen ze ervaringsdeskundigheid die een zinvolle
bijdrage levert in de zorg voor anderen.
® = Essentieel component voor meer herstelgerichte zorg
® Succesverhalen geven moed
® Complementair met evidencebased deskundigheid
® Destigmatisering van ggz
Samenwerking mogelijk wanneer …
ð Eigenwaarde van patiënten wordt versterkt
ð Ervaringsdeskundigheid uitgroeit tot eigen vakgebied
Beroepsmatige ervaringsdeskundige:
® Specifieke opleiding nodig
® Werken samen met Globaal Plan Ervaringsdeskundigheid
o Begeleid door vlaamse vereniging voor Geestelijke Gezondheid
® Zoeken naar gemeenschappelijke en praktijktheorieën > leidt tot ervaringskennis
® Uitdaging: inhoud geven aan functie + erkenning binnenhalen
® Kunnen ingeschakeld worden in adviesraden, uitbouwen van netwerken
® GGZ als pioniersrol
1.2.2. PROJECTEN ART. 107 VOOR VOLWASSENEN EN INTENSIFIËRING
Art. 107 Ziekenhuiswet: maakt het mogelijk om op vrijwillige en projectmatige basis psychiatrische
bedden en plaatsen buiten gebruik te stellen en het vrijgekomen budget samen met andere partners
binnen een netwerk in te zetten in mobiele teams voor volwassenen
® Middelen verschuiven van residentiële sector naar gemeenschapszorg
® Bedden worden ingedeeld in 2 modellen:
o Unit voor geïntensifieerde psychiatrische zorg (intensieve dienst, ID)
o Unit gebaseerd op combinatie van geïntensifieerde dienst en verhoogde geïntensifieerde
werking (High Intensive Care, HIC)
§ Gedwongen opnames voorkomen
® Residentiële behandeling voor complexe problemen blijft nodig
® Aantal opnames + opnameduur daalt
® Model vertrekt vanuit integratie van alle zorgvormen binnen GGZ
8
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, Functies van Art. 107:
FUNCTIE UITLEG
1. Preventie, vroegdetectie en - Betrokkenheid/integratie van GGZ binnen eerstelijnszorg
vroeginterventie - Vorming en supervisie
2. Acute en langdurige zorg door - Snelle toegankelijkheid en zorg aanbieden in thuisomgeving
ambulante teams - Alternatief voor ziekenhuisopnames
3. Herstel en sociale inclusie door - Opnieuw integreren in de samenleving
residentiële behandelteams
4. Acute en langdurige zorg in opname - Indicatie- en diagnosestelling + intensieve behandeling
5. Specifieke woonvormen - Organisatie van dagelijks leven ondersteunen bv. Beschut wonen
1.2.3. DSM OF ICD?
Twee algemeen aanvaarde classificatiesystemen:
- ICD of International Classification of Diseases
- DSM of Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders of DSM-5
® Wordt meer gebruikt in GGZ
® Laat professionals toe om op uniforme wijze te communiceren over psychiatrische stoornissen
® Overzicht van gedragskenmerken die mensen in problemen brengen
® Classificatie ≠ diagnose
o Diagnose moet klinisch bruikbaar zijn + moet ondersteuning bieden op behandelplan
® Verwijt:
o Met de aanpassing wordt ingespeeld op onverdraagzaamheid van onze samenleving
t.a.v. Afwijkend gedrag, men krijgt te vlug het etiket van psychiatrische aandoening met
medicalisering tot gevolg
® Onterechte perceptie dat persoon met psychiatrische ziekte, 100% ziek is
® Psychiatrische problemen niet minimaliseren, maar ook niet maximaliseren
1.2.4. DE BIOPSYCHOSOCIALE BENADERING
Vandaag: domineren van holistische of biopsychosociale benadering
® Aandacht voor geest en lichaam + interactie tussen beide
® Ook andere domeinen spelen belangrijke rol: relaties, sociaal netwerk, wonen, werk, vrije tijd,
zingeving …
® Gevolg paradigmashift → kloof tussen ggz en andere specialismen verkleint
® Fysieke aanwezigheid van ggz binnen algemeen ziekenhuis → stigma van geïsoleerd psychiatrisch
ziekenhuis doorbreken
® Directe aanwezigheid van ggz binnen algemeen ziekenhuis zorgt voor meer aandacht voor
kwaliteitsvolle somatische zorg
® Effecten van biologische behandelingen opvolgen
® Medische beeldvorming & labo-onderzoeken meer van belang
o Mogelijk maken om cerebrale disfuncties bij psychiatrische patiënten vast te stellen
® Farmacologisch onderzoek → meer kansen creëren voor werkzaamheid psychofarmaca
9
PSYCHOPATHOLOGIE | 2DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller catoleus. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R108,49. You're not tied to anything after your purchase.
