Samenvatting alle kenmerkende aspecten (Tijdvak 1 t/m 10)
11 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
In dit document vindt u een samenvatting van alle kenmerkende aspecten die je op het VWO moet kennen. Deze staan per tijdvak uitgewerkt, het is dan ook eigenlijk een samenvatting van het hele Feniks Geschiedenis boek.
- Prehistorie (tot 3000 v. Chr.)
- Oudheid (3000 v. Chr. – 500)
- De Middeleeuwen (500-1500)
- Vroegmoderne tijd (1500 – 1800)
- Moderne tijd (1800 – heden)
Hoofdstuk 1 ~ Tijd van Jagers en Boeren ~ t/m 3000 v.Chr.
De levenswijze van jagers en verzamelaars
Ongeveer 250.000 jaar geleden: moderne mens (homo sapiens) ontstaat
door evolutie in Oost-Afrika. Konden praten en op symbolische wijze
denken zoals grafgiften. Levenswijze eerste mensen: jagen en verzamelen
(Paleolithicum of Oude Steentijd). Kenmerken: nomaden, kleine groepen,
eenvoudige hutten, weinig bezittingen, jagen op dieren en verzamelen
vruchten, planten en noten om te overleven, geen geschreven bronnen,
afhankelijk van natuur en klimaat, fuiken, speren, pijl en boog.
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
12.000 jaar geleden: ontdekking van de landbouw in het Midden-Oosten
(Vruchtbare Halve Maan). Overgang van jagen/verzamelen naar landbouw
is een langzame verandering geweest over duizenden jaren (=Neolithische
Revolutie in het Neolithicum/ Nieuwe Steentijd). Oorzaak: In het
Midden-Oosten konden mensen op 1 plek leven door een overvloed aan
voedsel in de natuur. Daarna veranderde het klimaat (kouder en droger) en
noodzaak ontstond om zelf voedsel te verbouwen (akkerbouw), het lukte
de boeren om dieren te domesticeren (veeteelt).
Kenmerken: sedentair bestaan, stevige boerderijen, meer bezittingen,
grotere groepen, ploegen, maalstenen, aardewerk. Rond 5000 jaar v. Chr.
ontstaat de landbouw in Europa. In het Midden-Oosten werd aan de oevers
van de Eufraat en de Tigris aan irrigatielandbouw gedaan -> grotere
oogsten -> bevolkingsgroei -> dorpen groeien uit tot steden. Door de
irrigatielandbouw ontstaan er verschillen in bezit, de rijkste boeren konden
uitgroeien tot koningen die de stad en omliggend gebied bestuurden
(stadsstaat).
,Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Kenmerken stedelijke gemeenschap: specialisatie (niet iedereen is
werkzaam op het land), hiërarchische opbouw, godsdienstig centrum
(polytheïsme), ontwikkeling van het schrift (dit maakte de samenleving
beheersbaar) voor wetten, handelsafspraken, belastingopbrengsten,
religieuze teksten etc. Spijkerschrift en hiërogliefen. Met de ontwikkeling
van het schrift eindigt de prehistorie. In Egypte en Mesopotamië lukt het
koningen om andere stadsstaten te veroveren en zo staten te stichten. In
Egypte heersen de farao’s over Boven- en Beneden Egypte. Hiervoor
maken zij gebruik van vier pijlers:
1) Groot ambtenarenapparaat en leger
2) Belastingsysteem
3) Goddelijke legitimering
4) Propaganda (beelden en wandversiering)
Bronnen: schelp bewerkt door Neanderthalers, Steen van Rosetta, wetten
die golden in Babylon, Palet van Narmer (Egypte). Egyptische tempels
Hoofdstuk 2 ~ Tijd van Grieken en Romeinen ~ 3000 v.Chr. t/m 500
De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over
burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat
In de Griekse Oudheid verandert de manier van denken van Mythos
(antwoorden bij goden) naar logos (antwoorden in de natuur). Denk aan
wiskunde, natuurkunde en de geneeskunde. Door te filosoferen en waar te
nemen ontstond er een nieuw beeld van hoe de natuur in elkaar zou
steken. Later gaan filosofen deze manier van denken ook toepassen op de
mens, filosofie en politiek.
In de meeste Griekse stadsstaten zijn koningen, tirannen of kleine groepen
rijken aan de macht. In Athene werd een tiran (Hippias) verdreven en
hierna werd de democratie geïntroduceerd. De burgers (alleen Atheense
mannen) nemen politieke besluiten gezamenlijk in de volksvergadering.
Belangrijke bestuursfuncties worden tijdelijk op basis van loting. Op deze
manier proberen te Atheners te voorkomen dat er opnieuw tirannen aan
de macht kunnen komen, dit werd gewaarborgd door het Ostracisme of
schervengericht. De Atheense democratie was uniek en legde de basis
voor moderne democratieën.
, De groei van het Romeinse Imperium waardoor de Grieks-Romeinse
cultuur zich in Europa verspreidde
Het Romeinse Rijk begon als een stadsstaat die zich vanaf ongeveer 500 v.
Chr. begon uit te breiden en op zijn hoogtepunt delen van Europa, Afrika
en het Midden-Oosten besloeg. De Middellandse Zee was een Romeins
binnenwater. Alexander de Grote verspreidde Griekse cultuur ->
hellenisme.
Kenmerkend voor het Romeinse Rijk waren de vele steden die verbonden
waren door verharde wegen waarover Romeinse legioenen zich snel
konden verplaatsen door het rijk. Het bestuurssysteem veranderde van
monarchie, republiek tot keizerrijk. De economie draaide op landbouw,
handel, slavenarbeid en de opbrengsten door de veroveringen van nieuwe
gebieden en het onderwerpen van de overwonnen volken.
De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
De Romeinse cultuur was gebaseerd op de Griekse manier van leven. Door
de Romeinse veroveringen verspreidde de Grieks-Romeinse cultuur zich
over het hele rijk. De bouw- en beeldhouwkunst van de Grieken zijn zeer
herkenbaar; zuilen, timpanen en levensechte beelden. De Romeinen
kwamen door veroveringen in de 4e eeuw v. Chr. In aanraking met de
Griekse cultuur. De Romeinen namen de bouw- en beeldhouwkunst over
van de Grieken er voegden er eigen elementen aan toe (bijvoorbeeld de
boogbouw en beton). Maar ook de Griekse godenwereld, filosofie, mythes
etc overgenomen door de Romeinen. Hierdoor ontstond er een
mengcultuur, dit wordt de klassieke beschaving genoemd. Het woord
‘klassiek wordt gebruikt omdat deze beschaving als ‘voorbeeld’ wordt
gezien.
De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse
cultuur in Noordwest-Europa
In Noordwest-Europa liep de grens (limes) van het Romeinse Rijk langs de
Rijn. Hier kwamen de Grieks-Romeinse en de Germaanse cultuur met
elkaar in aanraking (confrontatie). Dit gebeurde op twee manieren;
1) Een gewapende strijd tussen de Romeinen en de Germaanse
stammen. Bijvoorbeeld opstanden tegen de Romeinse overheersing.
2) Germanen die in aanraking kwamen met de Romeinen namen
onderdelen van de Romeinse cultuur over
Bijvoorbeeld het altaar in Zeeland gewijd aan de Keltisch-Germaanse godin
Nehalennia. Maar met Latijnse teksten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller db6. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R91,56. You're not tied to anything after your purchase.
