Aardrijkskunde Samenvatting van het HELE boek: Systeem Aarde (De Geo, Havo 3/4/5)
4 views 0 purchase
Course
Aardrijkskunde
Level
HAVO
Book
De Geo Aarde, systeem aarde Havo SE CE Werkboek
Samenvatting van het HELE boek van De Geo, Systeem aarde.
Hoofdstuk 1 t/m 4: Ons eiland in de ruimte, Afbraak en opbouw van het landschap, Klimaat en Landzones, Natuurgeweld in de VS (Verenigde Staten).
Erg handig om te gebruiken voor het examen, of een andere toets/proefwerk!
Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 1 globalisering havo 5
aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 2 havo 5: platentektoniek
samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 3, havo 5
All for this textbook (19)
Written for
Secondary school
HAVO
Aardrijkskunde
5
All documents for this subject (1559)
Seller
Follow
ddbotr
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1: Ons eiland in de ruimte
Par 1: planeet aarde
Zonnestelsel in de melkweg: 8 planeten:
- 4 binnenplaneten: Mercurius, Mars, Venus, Aarde (gesteente)
- 4 buitenplaneten: Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus (gas)
Geologische tijdschaal:
- Relatief: volgorde tijdperk d.m.v. fossielen
- Absoluut: 4,6 miljard jaar oud d.m.v. radioactief verval van gesteente
Aarde:
- Kern: Nikkel, ijzer - binnen: vast door de hoge druk/buiten: vloeibaar, lagere druk
- Mantel: ijzer, Magnesium - binnen: vast / buiten: taai-vloeibaar
- Korst: ijzer, Zuurstof, Natrium, Calcium, Aluminium
Zuurstofrijke deel korst + zuurstofarm buitenmantel= Lithosfeer >
onderverdeeld in Oceanische & Continentale korst (platen)
Continentale: Graniet (2,8), dikker, maar lichter & ligt hoger
Oceanisch: basalt (3,0)
Onder Litho = Asthenosfeer: minder hard, vloeibare laag > platen van
lithosfeer drijven hierop
Par 2: drijvende continenten
Catastrofetheorie: Geologen gingen ervan uit dat de ingrijpende veranderen aan het
aardoppervlak plotseling + op rampzalige wijze tot stand kwam
Actualiteitsbeginsel: ¨het heden is de sleutel tot het verleden¨¨
Theorie van de continental drift: alle continenten waren ooit één supercontinent: Pangea
- Oceaanbodem: ravijnen, greppels, spleten, bergketens, toppen
- Oceanische plaat groeit vanuit het midden + oceaan wordt breder
- Ijzer richt naar Noord-Zuidpool > stollend lava wordt vastgesteld (kompas)
- Aardmagnetisme: niet altijd in dezelfde richting gehad
Oceaan beweegt + duwt continenten uit elkaar (Oceanische korst beweegt
horizontaal
Par 3: beweging van platen
Lithosfeer: 7 grote platen + meerdere kleine platen
- Asthenosfeer beweegt door inwendige warmte (convectiestromen) van de aarde
Aarde: ontstaan uit wolk van kosmische stofjes > bol werd heet: korst koelt af
> binnen = heet
Convectiestroom: magma koelt af, zakt naar beneden, hete magma omhoog >
platen bewegen
- Platentektoniek: processen waarbij platen ontstaan/bewegen/verdwijnen
Divergentie: van elkaar af > Oceanische platen
- Ontstaan Mid-Oceanische rug (onderzeese bergketens) + rustig vulkanisme
- Continentale platen scheuren > vulkaan
Transform: langs elkaar > Lithosfeer niet opgebouwd/afgebroken
Door op/afschuiving: Horsten (hoge) – slenken (lage) +
breukgebergten
Convergentie (naar elkaar toe)
- Oceanisch – Continentaal: subductie: Oc onder Con: trog, berg, vulkanisme
- Oceanisch – Oceanisch: oudste onder > diepzeetrog met vulkanisme eilandboog
- Continentaal – Continentaal: zelfde massa > kreukelzone + gebergten (plooiings)
Continentale plaat ouder worden dan Oceanische > duiken niet weg
, Par 4: De aarde brandt & beeft
- Eruptie = vulkaanuitbarsting > magma komt naar buiten
- Magmahaard (herkomstgebied) > hoe groter, hoe langer de uitbarsting
- Lava: magma aan aardoppervlak > koelt af tot vulkanisch gesteente
Vulkanen komen het meest voor bij de randen van de platen
- Hotspot: top gesmolten mantelpluim > boven ontstaan vulkaan meedrijft met platen
Schildvulkaan: licht gebogen, vloeibaar magma, breed, flauwe helling, effusief
Stratovulkaan: meest dodelijk, taai/vloeibaar lava + as, explosief,
basalt/graniet = magma
Caldeira: groot, komvorming, dak magmakamer stort in > ontstaat kratermeer
- Aardbeving: beweging lithosfeer zorgt voor spanning tussen platen: hypo >
epicentrum
- Tsunami: hoge golven door een aardbeving in de Oceanische korst: schokgolf bij kust
> samengedrukt: snel opkomende vloed met gewelddadige kracht ontstaan
Hoofdstuk 2: Afbraak en opbouw van het landschap
Par 1: Systeem aarde
Aarde is opgebouwd uit 4 sferen: een wisselwerking tussen de 4 sferen, beïnvloeden elkaar
- Atmosfeer: lucht
- Hydrosfeer: water
- Biosfeer: leven
- Lithosfeer: gesteente (vast)
2 belangrijke kringlopen:
- Gesteentekringloop: gesteende door Geologische processen telkens gevormd &
afgebroken
- Hydrologische kringloop: oneindige cyclus: neerslag, verdamping, condensatie,
transport + water >>> verplaatsing + verweringsmateriaal
Oceaan: verdampt > komt in de atmosfeer > door wind hoger in de dampkring
> condensatie door afkoeling > in oceaan/door wind op land
Evaporatie: verdamping vloeistof/gas
Evapotranspiratie: evaporatie + transpiratie van vegetatie: beweging water
naar atmosfeer
Gesteentes:
- Sediment: afzetting materiaal aangevoerd door water, wind, ijs > kalk/zandsteen
- Stollingsgesteente: afkoeling van magma
- Metamorfe: stollings/sedimentgesteenten veranderen door verhoogde
temperatuur/druk > marmer/leisteen
Par 2: Exogene processen aan aardoppervlak
Verwering: uiteenvallen gesteente onder invloed van weer + planten
- Mechanische: gesteente valt uiteen, zonder scheikundige samenstelling veranderd
- Chemische: gesteente valt uiteen, met een verandering in de scheikundige
samenstelling
Factoren die hier invloed op hebben:
- Klimaat, Aarde van moedergesteente, Aanwezigheid van een dekkende laag, Tijd
Gevolg: verweringsmateriaal glijdt door zwaartekracht naar beneden > massabewegingen
Factoren die hier invloed op hebben: steilheid van helling, aarde materiaal, mate materiaal
verzadigd met water
- Aardverschuiving: verplaatsing van aarde door: trilling of verzadigd raken met water
- Puinhelling: losgevallen verweringsmateriaal
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ddbotr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R98,19. You're not tied to anything after your purchase.
