Graad 12 Lewnswetenskappe Vraestel 2 vir November eksamen is saamgestel deur gebruik te maak van 2019 – 2021 DBO/ SACAI vorige eksamenvraestelle. Die notas is kompak, kleurvol en maklik om te leer. Dit gee moontlike antwoorde direk uit die memorandums en maak dit so perfek vir leerders met leerhi...
Vorige eksamenvraestelle is gebruik om hierdie aantekeninge saam te stel. SACAI SEP 2019 – 2021 &
NOV 2019 - 2021. Hierdie is net voorgestelde antwoorde uit die memorandums. Sommige inligting word
herhaal, ek wil jou die verskillende maniere wys waarop dieselfde inligting gevra word.
Ek moedig jou aan om die berekenings-/illustrasievrae te beantwoord sonder om eers na die antwoorde
te kyk.
Sterkte. Juffrou Ansie
Meervoudigekeuse vrae
“Uit Afrika” hipotese Alle mense het hul oorsprong van ‘n gemeenskaplike voorouer in Afrika
Mitochondriale DNS bewyse het getoon dat ‘n Afrika vrou die voorouer
was van alle mense.
Gradualisme Die model van evolusie wat deur Darwin voorgestel is, wat lui dat
spesievorming stadig en eenvormig plaasvind.
DNS van fossiele KAN NIE dien as bewyse vir evolusie NIE
DNS-profilering/DNS Die prosedure wat deur forensiese pataloë gebruik word om kriminele
vingerafdruk te identifiseer op grond van die unieke volgorde van nukleotiede op hul
DNS.
Afrika Die kontinent wat tans beskou word as die wieg van die mensdom.
Lamarckisme Verworwe eienskappe is oorerflik.
,RNS RNS is ‘n kort enkelstring. RNS verskil van DNS in dat dit urasiel en
ribose suiker bevat.
Voordele van bipedalisme • ‘n Persoon kan verder sien om predatore waar te neem.
• Dit maak hande los om dinge te kan dra.
• Dit stel ‘n persoon in staat om vinniger af te koel.
Biotegnologie/ Bio- Die gebruik van biologiese organismes of biologiese prosesse om
ingenering/ingenieurswese produkte te vervaardig wat die mens se lewe kan verbeter.
Homoloë strukture Strukture in verskillende organismes wat ooreenkomste deel, maar
verskillende funksies verrig.
3:1 ‘n Swart pels haas is gekruisteel met ‘n wit pels haas. Al hul
nakomelinge (F1) is swart. Twee van hul nakomelinge kruisteel, dit sal
hul nakomelinge (F2) se fenotipiese verhouding.
BB x WW ‘n Swart muis is met ‘n wit muis gekruisteel. Al hul nakomelinge is grys.
P1 genotipe = BB x WW
XY Chromosome van ‘n seun
Homo naledi Hierdie homonieme word as die modernste beskou
Aneuploidie Down sindroom
Gregor Mendel se wette Wet van onafhanklike sortering
Die diagram illustreer ‘n gedeelte van 'n DNS-molekule. 'n Enkele DNS
nukleotied word aangedui deur sub-eenheid(e): X, Y en Z gesamentlik.
Die soort oorerwing word deur die onderstaande diagram geïllustreer:
Ko-dominansie
Ongestreepte liggaam met Die allele vir gestreepte liggaam en normale antennas is dominant oor
normale antennas die allele vir ongestreepte liggaam en abnormale antennas. Die
fenotipe van die vlieg genommer 4 sal soos volg wees: ongestreepte
liggaam met normale antennas
Die diagram illustreer 'n geneties gemanipuleerde bakteriële sel. Die
struktuur wat X genommer is, is ‘n plasmied.
,Interfase Die fase van die selsiklus waartydens DNS replisering plaasvind.
Lokus Die spesifieke posisie van elke geen op 'n chromosoom
Ribosoom Die plek waar proteïensintese plaasvind..
Chiasmata Plekke op 'n chromosoom waar oorkruising plaasvind.
Haploïed 'n Enkele stel chromosome in 'n sel
Anti-kodons Die drie opeenvolgende basisse op o-RNS
Monohibrid 'n Genetiese kruising waar slegs een oorerflike eienskap op 'n slag
ondersoek word.
Homosigoties 'n Individu wat twee van dieselfde allele van 'n geen het
Gepunktureerde ewewig Evolusie vind in skielike uitbarstings na lang tydperke van geen
verandering plaas.
Allele bepaal eienskappe soos blomkleur in blomme. 'n Alleel is ‘n
alternatiewe vorm van 'n geen.
Goltz sindroom Goltz-sindroom is 'n toestand wat die vel van mense nadelig beïnvloed.
Dit word as 'n dominante geen, wat op die X-chromosoom gedra word,
oorgeërf.
Die rotslaag 4 in die diagram hieronder bevat waarskynlik die oudste
fossiele
Stellings is korrek:
Die huishond is nader verwant aan die Afrika-wildehond as aan die
jakkals.
Biogeografie Die studie van die verspreiding van spesies.
Foramen magnum Die opening in die skedel waardeur die rugmurg die brein verlaat.
Dr Lee Berger Die Suid-Afrikaanse paleontoloog wat Australopithecus sediba ontdek
het.
Uitteling Reproduksie tussen onverwante lede van 'n bevolking.
,Viervoetigheid Die modus om permanent op vier bene te loop.
Wieg van die mensdom Die Wêrelderfenisgebied in Suid-Afrika wat bestaan uit dertien
hominiede fossielterreine en meer as 200 grotte.
Mede-oorheersing Toestand waarin die twee allele van 'n geen gelyke uitdrukking in die
Co - dominansie fenotipe van 'n organisme het.
Dubbele heliks Die vorm van 'n DNS-molekule.
Genome Al die genetiese inligting van 'n spesie.
Bewyse om gemeenskaplike Homoloë strukture van 'n walvis se vin en 'n voëlvlerk
afkoms te ondersteun
Mitose Mitose is die proses waardeur liggaamselle verdeel en kopieë van
hulself skep vir groei en herstel.
Meiose In meiose het die nuwe selle die helfte van die genetiese materiaal van
die ouersel en is die proses waardeur eier- en spermselle gevorm word.
Monohibriede kruising 'n Genetiese kruising wat een kenmerk behels wat deur 'n paar allele
beheer word
Dihibriede kruising 'n Genetiese kruising wat twee verskillende eienskappe behels.
Homoloë Met dieselfde of 'n soortgelyke verhouding; ooreenstem, soos in
relatiewe posisie of struktuur. ooreenstem in struktuur en in oorsprong,
maar nie noodwendig in funksie nie: Die vlerk van 'n voël en die
voorbeen van 'n perd is homoloog.
Homoloë pare Pare chromosome, een van elke ouer, wat dieselfde genetiese inligting
dra.
Homoloë strukture Soortgelyke strukture in verskillende organismes wat gemeenskaplike
afkoms aandui.
Heterosigoties Heterosigoties verwys na verskillende allele vir 'n spesifieke eienskap.
As die twee weergawes verskil, het jy 'n heterosigotiese genotipe vir
daardie geen. Die verhouding tussen die twee allele beïnvloed watter
, eienskappe uitgedruk word. 'n Individu waar twee allele van 'n geen
dieselfde is
Hominidae Familie waaraan mense behoort. Sjimpansees, gorillas, mense en
orangoetangs vorm die familie Hominidae.
Transkripsie Die proses waardeur RNA deur DNA geproduseer word.
Nie-disjunksie Wanneer chromosome nie die vermoë het om te verdeel tydens
anafase van meiose nie.
Disjunksie Disjunksie vind weer plaas in Anafase II van meiose, wanneer die
susterchromatiede skei en na die teenoorgestelde pole beweeg.
Kunsmatige seleksie OF Om doelbewus organismes te teel vir sekere eienskappe of kombinasies
Selektiewe seleksie van eienskappe
Bv. Kruisteling by varke om meer vleis te produseer. Dit verminder
variasie
Natuurlike seleksie Bv Skilpaaie met lang nekke oorleef en broei op 'n eiland met groot
struike wat daarop groei
VYF verskillende dele van die dubbelstring, spiraalvormige DNA-molekule. SACAI 2022/ September
5 - Stikstofbasis
4 - Deoksiribose
suiker Die deel wat basisse
soos adenien, uracil
Die deel wat die
en sitosien bevat.
suikergroep van
die DNA-
molekule is.
2 - Guanien
Die deel wat 'n
komplimentêre
3- basis vir sitosien
Fosfaatgroepbasis vorm.
Die deel wat aan
______________________________________
die suikergroep 1-
bind. Waterstofbindings
Die deel wat die
dubbelstring-DNS
bymekaar hou.
, Chromosome en mitochondria is strukture in 'n nie-delende menslike selle waar die nukleïensuur
wat in die diagram geïllustreer word, gevind word. SACAI 2020/ September
Byskrifte:
1 = Deoksiribose
2 = Fosfaatgroep
3 = Guanien
4 = (Swak) waterstofbinding
DNA = Dubbelstring.
Teenwoordigheid van
timien.
BLOEDGROEPE (SACAI NOV 2019)
FENOTIPE GENOTIPE
Bloedgroep A I A i A or IA i
Bloedgroep B I B I or IB I B
Bloedgroep AB IA I B
Bloedgroep O ii
Maak slegs gebruik van ‘n punnetdiagram om te illustreer watter bloedgroepkombinasie ‘n gelyke
kans sal gee om enige bloedgroep in die nakomelinge te produseer.
, _________________________
Die grafiek hieronder toon die lande wat 99% van
die wêreld se geneties gemodifiseerde (GM)
gewasse verbou. Daar word voorspel dat ons
gedurende die volgende paar jaar 'n eksponensiële
toename in GM-produksie wêreldwyd sal sien
Waarom geneties gemodifiseerde organismes
(GMO's) deur die mensdom benodig word.
Dit is nodig om meer voedsel / groter opbrengs te
produseer / voedselsekerheid te verhoog vir 'n
steeds toenemende menslike bevolking
Baie mense word ondervoed sodat GM-voedsel
meer voedingstowwe kan bevat om in hul behoeftes te voorsien.
Rede waarom die Verenigde State die meeste GM gewasse plant
• Hulle word deur hul regering gesubsidieer om gewasse te produseer
• Hulle het die bewerkbaarste grond
• Hulle verskaf die meeste kos aan die VN vir verligting van honger
Bereken die X-persentasie GM-gewasse wat deur Argentinië geproduseer word.
Genetiese manipulering van gewasse bestaan uit hoogs kontroversiële tegnologie. Daar is omgewings-
en ekonomiese redes wat voorop gestel kan word deur ondersteuners en dié wat GM-gewasse
teenstaan.
Voordele en nadele van GM gewasse.
Voordele Nadele
→ Plante is droogtebestand → Die langtermyn-effek op menslike
→ Plante is plaagbestand gesondheid is nie bekend nie / negatiewe
→ Plante is bestand teen onkruiddoders newe-effekte / allergieë
→ Gewasse het 'n langer raklewe / hou → Dit kan godsdienstige teenkanting/teen
langer / vars vir langer die natuur/God veroorsaak
→ Plante groei groter/groter/meer → Kan 'n negatiewe uitwerking op die
opbrengs/verhoog voedselsekerheid4 ekologie / ekosisteem / voedselkettings
→ Gewasse kan meer voedingstowwe bevat hê
, Moet Suid-Afrika meer GM gewasse plant?
(Ja) Suid-Afrika is 'n semi-droë land/ervaar droogte en ons moet (droogtebestande gewasse) gebruik om
steeds 'n oes/voedsel/oes te kry. Suid-Afrika het baie mense. Om meer voedsel te kan voorsien, moet
ons meer GM-gewasse plant om in die behoefte aan 'n groter opbrengs/vraag/verhoging van
voedselsekerheid te voorsien. Suid-Afrika het groot getalle werklose/arm mense wat nie kos kan bekostig
nie. Ons moet kos plant met ekstra voedingstowwe/ kos is goedkoper.
(Nee) Negatiewe onbekende langtermyn-effekte op menslike gesondheid. Verhoogde mediese uitgawes.
___________________________
Proteïensintese (SACAI NOV 2019)
Die diagram hieronder verteenwoordig proteïensintese
A: DNS D: oRNS
Rol: Dit verskaf die
gekodeerde
boodskap/templaat The anti-codon
vir die vorming van of molecule E =
bRNA van watter CCG
proteïen moet vorm
Organel G:
Ribosoom
Die proses C
→ bRNS heg aan die ribosoom.
→ Die kodons op die bRNS
→ Die anti-kodon op die oRNS bind komplementêre / antikodons bind met kodons
→ oRNS dra 'n spesifieke aminosuur na die ribosoom.
→ Dit laat die aminosuur in volgorde af
→ Peptiedbindings vorm tussen aminosure.
→ oRNS maak los om nog 'n aminosuur op te tel
→ Hierdie proses word vertaling genoem
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ansiestudynotes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R140,00. You're not tied to anything after your purchase.
