LANDBOUWETENSKAP
–
, GRONDKUNDE
GRONDTEKSTUUR SOORTE GRONDDEELTJIES : GRONDFRAKSIES
KLEI SAND
→ relatiewe hoeveelheid sand, slik & klei in die grond W kleinste gronddeeltjies W grootste gronddeeltjies (grof) [0.5
→ fisiese & chemiese eienskappe van grond [>0.002mm deursnee] - 2.0mm deursnee]
→ bepaling van soort gewasse om te plant W groot oppervlakte & negatiewe W sonder mikroskoop gesien
SLEGS anorganiese vaste fraksie van gronde lading [↑ water & plantvoeding- ofvergrootglas
Z proporsies van sand, slik en klei = % [grondlaboratorium] stowwe] W sanderige gronde= < 2o% klei, >
W beïnvloed inkrimping & uitsetting, 5o% sand
Z Tekstuurklasse = gebaseer op die samestelling van die grond
plastisiteit, waterhouvermoë & W [sand, leemagtige sand,
grondsterkte sanderigleem]
GRONDTEKSTUURDRIEHOEK [∆] W slegs met 'n mikroskoop gesien W gronde verdeel volgens
u klasse geklassifiseer word met toenemende proporsie fyn deeltjies: W droë deeltjies: glad enpoeieragtig deeltjiegroottes: grof, medium en
[sand, leemsand, sandleem, leem, slikleem, slik, sanderige kleileem, kleileem, W nat dan gedroog: hard fyn
slikkleileem, sandklei, slikklei, klei] W nat deeltjies:glad, taai, hou W bevat mineraal kwarts (SiO₂)
u Sand-, slik- en kleigronddeeltjies = grondskei → help wetenskaplikes om maklik vorm vas
die gedrag van grond te verstaan [voedingstowwe, waterhouvermoë] W kleigrond = 3o–35% klei
[sanderige klei, slikklei, klei]
Leem → gelyke hoeveelheid sand,
klei & slikdeeltjies
SLIK
W Merk die &’s
Klei < slik < sanddeeltjies [0.002 –
W Trek lyn van kleikant na
0.5mm deursnee]
REGTERKANT [PARELLEL MET Verweerbare minerale
BASIS] Klein = verweer vining & baie plant-
W Lyn van sandkant boontoe voedingstowwe vrystelling
[PARALLEL MET REGTERSY] slegs met 'n mikroskoop gesien
W Lyne kruis / sny = tekstuurklas droë deeltjies: gladde en meelagtige
nat deeltjies: glad, nie glad en taai
nie
2 © Noted Summaries [Graad 12 Landbouwetenskappe : Vraestel 1 ] www.notedsummaries.co.za
, REDES : KEN TEKSTUURKLAS
u Bepaal soort gewasse wat geplant kan word = maksimeer produktiwiteit
[saad ontkieming]
GRONDPROFIELE [MORFOLOGIE]
u Soort besproeiingstelsel wat geinstalleer moet word [sprinkel /
drupbesproeiing] MAAR [kleigrond = vloedbesproeiing] → waterhouvermoë GRONDHORISONTE
u Watter soort dreinering gebruik kan word [sanderig = geen ekstra; → laag parallel met die grondoppervlak waarvan die fisiese, chemiese en
kleigrond = maklik versuip] → dreinerings eienskappe biologiese eienskappe verskil van die lae bo en onder. Horisonne word in
u wortelontwikkeling baie gevalle gedefinieer deur duidelike fisiese kenmerke, hoofsaaklik kleur
u plaagdoder beweging en tekstuur
u omgewingskade tot die minimum te beperk [dekgewas in sanderige gronde
= winderosie ↓]
PROFIELGAT
→ assessering, evaluasie en kwantifisering van die soort en omvang van
INVLOED VAN GROOTTE : GRONDGEDRAG grondbedekking, grondgesondheid en -bewerking, gronddiepte, grondtipe,
grondstratifikasie in boonste, middelste en onderste lae
KLEIGROND [klein deeltjies] SANDERIGE GROND [groot
deeltjies] GRONDPROFIEL
CHEMIESE Groot oppervlakte Klein totale oppervlakte
→ die vertikale gedeelte van die grond vanaf die grondoppervlak afwaarts
REAKTIWITEIT
DREINERING & Swak / beperk gedreineer en Hoë % makroporieruimte = goeie
tot waar die grond die onderliggende rots ontmoet
BELUGTING deurlug = versuip raak in deurlug & dreinering = = maklik
reënseisoene [↓ hanteerbaar in grond- MEESTERHORISONTE
makroporieruimte] bewerkings • organiese horison
BEWERKBAARHEID Swaar grond = moeilik om te Maklik > ↓ kohesiekragte & O-HORISON • bevat onafgebroke organiese rommel / ontbinde
bewerk [hard as uitgedroog] grondfraksie [ligte grond] organiese materiaal enhumus
EROSIE- Ontbind vinniger > groot Ontbind stadiger > klein • oppervlakhorison of bogrond
POTENSIAAL oppervlakte oppervlakte A-HORISON • bevat anorganiese materiaal [humus &
WATERHOUVERMOË Groot oppervlakte = hoë Lae waterhouvermoë = arm vir mineraldeeltjies]
• ondergrond
waterhouvermoë = klein droëlandboerdery [mikroporieë
B-HORISON • verligte sone [konsentrasie klei & yster-, aluminium &
mikroporieë = moeilik om te = dreinering]
mangaanoksiede]
besproei
C-HORISON • effens verweerde onverharde materiaal [substrate]
GRONDVRUG- Hoë = groot oppervlaktes & Afwesigheid van kolloïede =
• soliede rots / gekonsolideerde materiaal
BAARHEID kolloïede = vrugbaarheid ↓ [geen R-HORISON
plantvoedingstowwe absorbasie van plantstowwe]
PH VAN GROND Alkalies Suur Wit • ondergrondse horison
E-HORISON • eluvieerde sone wat min of geen organiese materiaal
GEWASSE Nie geskik vir Meeste groente
bevat nie
diepwortelgewasse > diep
Blouerig, groen / • gewoonlik nat en kleiagtige tekstuur, kan vlekke
kleilae = beperk wortels G-HORISON
gryserig teenwoordig weer > reduksie > anaërobies
3 © Noted Summaries [Graad 12 Landbouwetenskappe] www.notedsummaries.co.za
, GRONDPROFIELE GRONDKLASSIFIKASIE
BEÏNVLOED GRONDVORMING & ONTWIKKELING :
GRONDKLASSIFIKASIE
GRONDPROFIEL → = groepering van grond met soortgelyke eienskappe / kenmerke
[morfologiese, fisiese, chemiese & mineralogies]
W Moedermateriaal: ongekonsolideerde materiaal wat die meeste
grondhorisonkarakter verskaf.
W Klimaat: reënval en temperatuur beïnvloed die tempo van verwering. TAKSONOMIESE GRONDKLASSIFIKASIESTELSEL
W Topografie: rangskikking van fisiese kenmerke (bv. helling) wat die
plantegroei en grondtipe van 'n ligging beïnvloed.
GRONDVORME GRONDFAMILIES
W Tyd: grondvorming is uiters stadig → jonger grondprofiel weerspieël die
u 'n boonste of algemene vlak u 'n laer en meer spesifieke vlak
moedermateriaal nader.
u gedefinieer deur 'n unieke u hulle deel eienskappe van die vorm
W Organismes: tipe en aantal organismes is belangrik → beïnvloed deur
vertikale volgorde van horisonne. u hulle word binne die vorm
plante
u 73 grondvorme gedifferensieer op grond van
u SPESIFIEKE KOMBINASIE & ander eienskappe.
GRONDHORISONTE > GRONDSOORTE
opeenvolging > diagnostiese u Daar is 404 grondfamilies
Volwasse / ou grond A A horisonte = afleidings oor grond u Onderverdeling van grondvorme
u aansienlik ontwikkelde grondprofiel B E u = verteenvoordig spesifieke u VERSKIL VAN MEKAAR
u B-horison = kleisilikaat, of oksiede C B kombinasie van [grondtekstuur, pH, kalkinhoud &
[aluminium, mangaan en yster]
u gelerig, rooierig of donker van kleur
R C grondvormingstoestande organiese materiaal +
[moedermateriaal = hoog in wit [kenmerke > diagnostiese horizon waterhouvermoë]
kalsiumkarbonaat] & opeenvolgings > grondprofiel]
u beïnvloed = klimaat, plantegroei & Stappe betrokke by binomiale grondklassifikasiestelsel:
dreinering u meesterhorisonne afbaken
Jong grond A A u identifiseer diagnostiese horisonne (onderafdelings van meesterhorisonne)
u minimale horison C R u noem 'n grondvorm
u A-horison = direk bokant R-horison u identifiseer onderskeidende familiemerke
u ouermateriaal = sterkste invloed u grondfamilie identifiseer
Nat / versuipte grond A O A u bepaal tekstuurklas van A-horison en voeg dit by die grondfamilienaam →
u swak gedreineer E G G sandleem, leem
u rubberagtige konsekwentheid G
u krimp, verhard en kraak in blokkies MEESTER HORISONTE DIAGNOSTIESE HORISONTE
wanneer dit uitdroog
→ grondlae = eenders → grondvorme = vormingsprosesse
Geërodeerde grond B
→ voorkoms van grond > grondprofiel → bevat hele / dele van meester
u bogrond = wind, water of C horistone
gravitasiekruip verwyder
u B-horison = boonste laag
4 © Noted Summaries [Graad 12 Landbouwetenskappe] www.notedsummaries.co.za
