Deze complete samenvatting is gedetailleerd, overzichtelijk, duidelijk en interessant! Bestaat uit powerpoints, notities, lesmateriaal en alle informatie uit het boek!
Geschiedenis van België - Samenvatting + lesnotities + voorbeeldvragen
Geschiedenis van België - HOC 9 (België tijdens WO2)
Geschiedenis van België - HOC 9 (België tijdens WO2)
All for this textbook (11)
Written for
Universiteit Gent (UGent)
Bachelor of Arts in de Geschiedenis
Geschiedenis van België
All documents for this subject (11)
1
review
By: emieldezweetnek • 7 months ago
Seller
Follow
RobbeVerhaegen
Reviews received
Content preview
GESCHIEDENIS VAN BELGIE
TABLE OF CONTENTS
Belgie avant la lettre ............................................................................................. 5
een geschiedenis van ‘belgie’ ........................................................................................... 6
1. {gallo-} romeinse tijd .......................................................................................................................6
2. de vroege middeleeuwen + ontstaan Ancien Regime ......................................................................6
3. Onze gewesten v. 10e tot 14e eeuw ...................................................................................................... 7
4. Bourgondische nederlanden – 15e eeuw ............................................................................................. 7
5. Habsburgse nederlanden – 16e-18e eeuw ............................................................................................ 7
van ancien regime tot moderne natiestaat ................................................................ 7
algemeen ...................................................................................................................... 8
internationaal ................................................................................................................ 8
1. de franse tijd (1794-1814) ................................................................................................................8
aftakeling van het ancien regime in europa ..............................................................................................8
veranderingen in europa en wereld .................................................................................. 8
de verenigde staten van amerika .............................................................................................................9
frankrijk ...................................................................................................................................................9
De franse expansie in europa ...................................................................................................................9
Het Congres van Wenen: de restauratie .......................................................................... 10
Het verenigd koninkrijk der nederlanden (1815-1830) ............................................................................ 10
INtermezzo: Het Liberalisme en Nationalisme ....................................................................................... 10
Cruciale momenten op de weg naar onafhankelijk België (eind 18e-1814) ...........................11
Het EInde van Oostenrijkse regime en états Belgiques unis (1780-1792)................................................. 11
Het Franse Bewind (1794-1814) .............................................................................................................. 12
HEt Verenigd Koninkrijk Der Nederlanden ............................................................................................. 12
overzicht belgische revolutie en industriele revolutie .................................................13
demografie ...................................................................................................................13
belgie wordt een immigratieland (20ste eeuw) ........................................................................................ 13
De eerste industriële revolutie ........................................................................................13
Structurele kenmerken van Belgische industrie ..................................................................................... 14
De Belgische revolutie en de triomf van de liberale natiestaat ................................... 14
groeiende spanningen in het Koninkrijk der nederlanden (1815-1830) ............................... 14
De opstand van 1830 – Het Voorlopig Bewind en de Conferentie van Londen ......................15
aanloop ................................................................................................................................................. 15
verloop .................................................................................................................................................. 16
Nieuwe koning ...................................................................................................................................... 16
De fundamenten van de democratische rechtsstaat .........................................................17
De grondwet.......................................................................................................................................... 17
Het Unionisme (1830-1847) ........................................................................................... 18
de rol van de koning............................................................................................................................... 18
, kerk en staat: een levensbeschouwelijk conflictveld .............................................................................. 18
De revolutie van 1848 ................................................................................................... 19
De triomf van liberalisme (1850-1884) ............................................................................ 19
Het strijdpunt in het onderwijs ............................................................................................................... 20
Strijdpunt zorgsector ............................................................................................................................. 20
De natiebouw en de industrialisering ..................................................................... 20
De vlaamse Beweging ....................................................................................................21
de antwerpse meetingpartij ................................................................................................................... 22
Economische expansie en politieke verdeeldheid ..................................................... 22
economisch liberalisme ..................................................................................................22
De tegenstelling kapitaal-arbeid .....................................................................................22
De eerste arbeidersprotesten .........................................................................................23
de levensbeschouwelijke tegenstellingen ........................................................................23
emancipatiebewegingen en maatschappelijke integratie .......................................... 24
Van crisis naar expansie: de belle Ēpoque ....................................................................... 24
De Tweede Industriële revolutie ............................................................................................................ 24
democratisering van het mannenstemrecht.....................................................................25
De economische en sociale conflicten in 1886 ........................................................................................ 25
algemene stakingen – 1893.................................................................................................................... 26
het meervoudig stemrecht 1893/94-1899 .............................................................................................. 26
het algemeen enkelvoudig stemrecht 1902 en 1913 ............................................................................... 26
de sociale wetgeving en sociale integratie ...................................................................... 26
de verzuiling ................................................................................................................ 26
verzuiling: de sociaaldemocratie ............................................................................................................ 27
vakbonden en syndicalisme ................................................................................................................... 27
Verzuiling: de katholieke zuil ................................................................................................................. 27
‘droits de l’homme’ ook voor vrouwen ............................................................................ 28
De Vlaamse emancipatie ............................................................................................... 29
KOLONISATIE EN DEKOLONISATIE VAN CONGO ....................................................30
internationale context: imperialisme (1870-1914)............................................................ 30
De europese natiestaten ........................................................................................................................ 30
The Scramble for Africa ......................................................................................................................... 31
De Exploratie en kolonisatie Congo.................................................................................31
Leopold II op het internationaal schaakbord (1876-1885) ....................................................................... 32
Congo-vrijstaat (1885-1908) ...........................................................................................32
lokale invloed ........................................................................................................................................ 33
, rol van belgië ......................................................................................................................................... 36
België tijdens Wereldoorlog 1: 1914 - 1918 ............................................................... 37
Het Neutrale België en het Militarisme ............................................................................37
Belgische voorbereiding op oorlog......................................................................................................... 37
De oorlogsverrichtingen................................................................................................ 38
Oorlog in Kolonies ................................................................................................................................. 39
Oorlogsverrichting, beeldvorming en propaganda........................................................... 39
Belgen op de vlucht ...................................................................................................... 39
oorlogsverrichtingen .................................................................................................... 40
Geen Duitse doorbraak door onder water zetten IJzervlakte .................................................................. 40
politieke kwesties .................................................................................................................................. 41
In flanders fields .................................................................................................................................... 42
dE BEVRIJDING ............................................................................................................ 42
De akkoorden van Loppem .................................................................................................................... 43
Het Interbellum: 1918 – 1940 ................................................................................ 43
de akkoorden van loppem bezeglden een verruimde democratie .......................................................... 44
De Koning, de partijen en drukkingsgroepen .................................................................. 47
De vorst ................................................................................................................................................. 47
De katholieke partij ............................................................................................................................... 47
De BWP ................................................................................................................................................. 48
de Liberale partij .................................................................................................................................... 48
De Vlaams-nationalisten........................................................................................................................ 48
De economische crisis en haar politieke gevolgen ............................................................ 49
Taalwetten en de nationale kwestie ................................................................................51
van het frans-belgisch militair akkoord naar neutraliteitspolitiek .......................................52
België tijdens wereldoorlog 2: 1940-1944 ............................................................... 52
situatie .................................................................................................................................................. 52
De achttiendaagse veldtocht ..........................................................................................52
de accommodatie .................................................................................................................................. 53
bezetter en de bezette bevolking ....................................................................................53
Het militair bestuur > onder Duitsland – MB........................................................................................... 54
‘Politiek van het minste kwaad’: Leopold III en entourage ...................................................................... 55
‘Politiek van het minste kwaad’: bestuur ................................................................................................ 55
Modus vivendi met de bezetter: ‘Galopindoctrine’ ................................................................................. 55
‘Politiek van het minste kwaad’: bedrijfsleven ........................................................................................ 56
‘Politiek van het minste kwaad’: Belgische katholieke kerk .................................................................... 56
‘Politiek van het minste kwaad’: balans = mislukking ............................................................................. 56
verzet ...........................................................................................................................57
de diverse vormen ................................................................................................................................. 57
Repressie tegen verzet .......................................................................................................................... 57
Enkele kenmerken ................................................................................................................................. 58
balans .................................................................................................................................................... 58
3
, collaboratie: verschillende vormen................................................................................. 58
Verschillende motieven .........................................................................................................................60
politiek ..................................................................................................................................................60
vnv ........................................................................................................................................................60
militaire collaboratie als politiek opbod ................................................................................................. 61
Léon degrelle en rex .............................................................................................................................. 61
jodenvervolging ........................................................................................................... 61
Algemene ontwikkeling: van ‘Mein Kampf’ tot de ‘Endlösung’ ............................................................... 61
ontwikkelingen in België in 1940-1944 ................................................................................................... 62
Tussen restauratie en VERNIEUWING: 1944-1950.................................................... 62
Het einde van de oorlog ................................................................................................ 62
De vijf naoorlogse politieke problemen.................................................................................................. 62
De politieke krachtmeting tussen vernieuwers en behoudsgezinden ................................. 63
De cvp ...................................................................................................................................................64
De BSP .................................................................................................................................................. 65
DE sociaal-economische heropbouw .............................................................................. 67
ALGEMEEN: ..........................................................................................................................................68
de welvaart-of verzorgingsstaat ............................................................................................................69
stijgende uitgaven en dalende inkomsten ..............................................................................................69
De actieve welvaartsstaat ......................................................................................................................69
De sociale bijstand .................................................................................................................................69
de naoorlogse zuiveringen of ‘repressie’ ......................................................................... 70
de koningskwestie .........................................................................................................72
Het atlantisme en west-EUropa in een bipolaire wereld ....................................................73
België na 1950: tussen breuk en compromis .............................................................. 73
De levensbeschouwlijke breuklijn na 1950 .......................................................................73
De ontkerkelijking en verzuiling ............................................................................................................. 73
Katholieke zuil ....................................................................................................................................... 74
De vrijzinnige ......................................................................................................................................... 75
De schoolstrijd en het schoolpact................................................................................... 76
Tijdens schoolstrijd ................................................................................................................................ 76
De emancipatiegolf van de jaren 1960 ................................................................................................... 78
Overzicht ..................................................................................................................... 80
De abortuswet ....................................................................................................................................... 80
euthanasiewet ....................................................................................................................................... 80
de islam in een seculiere samenleving .................................................................................................... 80
België na 1950: sociaal-economische breuklijn......................................................... 80
inleiding: ..................................................................................................................... 80
In 1950 tot 1960-1961 ................................................................................................... 81
In 1961-1973: uitbouw van een keynesiaanse staat in een tijd van economische groei......... 82
economische Groei en Fordisme ............................................................................................................ 82
het keynesiaans beleid en de overheidsinterventie ................................................................................ 82
4
, In 1973-1992: De crisispolitiek ....................................................................................... 85
de oliecrisis en economische terugval .................................................................................................... 85
overheidsreacties en Keynesiaanse Beleid ............................................................................................. 85
Neoliberaal Beleid en Hervormingen: ....................................................................................................86
In 1995-2008: Op Zoek naar een nieuwe synthese van belangen ....................................... 87
De COmmunautaire breuklijn na 1950 .................................................................... 88
De Vlaamse Beweging .................................................................................................. 88
De waalse beweging ..................................................................................................... 88
onstaan en evolutie ............................................................................................................................... 88
De links gerichte aanhang en economische context ...............................................................................89
Mouvement Populaire Wallon en Rassemblement Wallon .....................................................................89
Het Probleem Brussel ................................................................................................... 89
brussel als Twistappel ............................................................................................................................89
Franstalige Belangengroeperingen ........................................................................................................90
Front Des Francophones – FDF ..............................................................................................................90
nieuwe taalwetten en politieke ontwikkelingen in 1960-1970 ........................................... 90
achtergrond ...........................................................................................................................................90
taalgrens en taalwetten van de Jaren 1960 ............................................................................................90
Mars op Brussel en Nieuwe Taalwetten ................................................................................................. 91
Controverse over taalfaciliteiten ............................................................................................................ 91
Leuven Vlaams ...................................................................................................................................... 91
de staatshervormingen en het ontstaan van de federale staat België ................................ 92
achtergrond en misvatting van federalisering ........................................................................................ 92
De eerste staatshervorming in 1970 ....................................................................................................... 92
de tweede staatshervorming in 1980 ..................................................................................................... 92
De Derde staatshervorming in 1988 ....................................................................................................... 93
De Vierde staatshervorming in 1992 ...................................................................................................... 93
De vijfde staatshervorming in 2001 ........................................................................................................ 93
de politieke aardverschuiving van 2007-2010 ......................................................................................... 93
de nieuwe dynamiek in 2010 – 2014 .......................................................................................................94
De krachtlijnen van de Belgische Staatshervormingen ..................................................... 94
evolutie van Unitaire naar Federale logica .............................................................................................94
Tegengestelde Belangen............................................................................................... 95
unitaire vs Regionale Belangen .............................................................................................................. 95
Brussel en Wallonië ...................................................................................................... 95
Verdeelde Franse gemeenschap: ........................................................................................................... 95
complexiteit en onbestuurbaarheid ....................................................................................................... 95
BELGIE AVANT LA LETTRE
5
, - Het bespreken van EEN geschiedenis
EEN GESCHIEDENIS VAN ‘BELGIE’
- Het bespreken van de geschiedenis ---> voordat België geografisch bestond!
1. {GALLO-} ROMEINSE TIJD
- Voor deze periode ---> geen enkel cultureel erfgoed van ‘De Oude Belgen’
Onzeker of onze voorlopers waren
- Sinds Romeinse tijd ---> steeds merkbaar:
o Romeinse recht
o Romeinse infrastructuur ---> wegen en steden
o Romeinse kunst, taal en cultuur
o Positie Christelijke godsdienste
- Onze gewesten ---> grens van Romeinse Rijk => overkant Rijn ---> Germaanse volkeren
o Die grens -> een permanent deel van grens tussen
▪ Een Romeins volk
▪ Een meer Germaans volk ---> steeds een taalgrens…
2. DE VROEGE MIDDELEEUWEN + ONTSTAAN ANCIEN REGIME
- De Merovingen en Karolingen
o De Franken
o Clovis
o Samenspel Kerk & Staat
o Karel de Grote
- Het rijk van Karel de Grote
(= huidige West Europa – zie kaartje)
o Belangrijk om 3 redenen:
1. Territoriaal: na dood KdG ---> rijk in 3 delen
Grens Oostl. en Westl. deel door ‘België’
= grens van Romein en Germanen + later Frank. en Duits.
2. Feodaliteit als legitimering voor eigendom en macht
---> na dood KdG => gebruik van bloedverwantschap als legitimatie
=> heerser rijk
- alle veroveringen ---> niet meer verdeeld maar => voor koning
=> op die manier: ontstaan feodaal systeem {piramide}
3. Sociale groepen: ontstaan van standenmaatschappij
---> De kerk: seculiere en reguliere geestelijken
---> De adel: leenheren en vazallen
6
, ---> De ‘rest’: de derde stand
3. ONZE GEWESTEN V. 10 E TOT 14 E EEUW
- Diverse politieke territoria --->
leenrechtelijk verbonden
o Links: Franse koning
o Rechts: Duitse keizer
▪ Grens: Schelde (Kar. Rijk)
- De Guldensporenslag 1302 VS. De Slag bij
Woeringen 1288
o Guldensporenslag = een gevecht
Koning Fr. – Graaf v. Vlaand. {vazal}
o Interesse in Gevecht gestegen door
Vlamingen => gevecht tussen
Franstaligen en Vlamingen ---> niks met de taal te maken toen
o Slag bij Woeringen: even ‘belangrijk’ als Guldensporenslag MAAR = niet ‘overhyped’
4. BOURGONDISCHE NEDERLANDEN – 15 E EEUW
- Centrale instellingen ---> poging samenhorigheid vergroten
o Staten-Generaal
o De Gulden Vlies…
5. HABSBURGSE NEDERLANDEN – 16 E -18 E EEUW
- Karel V:
o Keizer HRR
o Koning Spanje
o Vorst in Nederlanden
▪ Verder unificatie van Nederlanden:
• Territoriaal vlak
• Instaleren van instellingen
• 1549: de Pragmatieke Sanctie = de Nederlanden als geheel geërfd
worden
de e
- 2 helft 16 eeuw: conflicten met Habsburgse vorsten
o Centrale macht VS. Lokale macht
o Protestantisme VS. Katholicisme
Verdeling van N – Republiek / Verenigde Provinciën + Z – Spaanse Nederlanden
VAN ANCIEN REGIME TOT MODERNE NATIESTAAT
7
,ALGEMEEN
- Een overgang van Ancien Régime naar de ‘moderne natiestaat’
o Door verschillende periodes van expansionisme – Napoleon ---> kaart van Europa
door elkaar geschud => zorgde voor verschillende soorten veranderingen
o Wie oefent politieke macht uit op wie en op welke manier?
▪ Veel radicale wijzigingen na lange tijd van immobilisme
o Verschillende gebeurtenissen die aanleidingen geven tot 1830 = onafh. België
INTERNATIONAAL
1. DE FRANSE TIJD (1794-1814)
= het hoogtepunt -> einde van het Ancien Régime
- Koning (absolute macht) -> afgenomen 1789 + afgezet in 1792 => komst republiek
- De revolutie -> bewapend! + onthoofding van Koning Lodewijk XVII in 1793
o Vastleggen van nieuwe wetten -> vastleggen van burgerlijke vrijheden
- De omvorming van Ancien Régime had enkele belangrijke ijkpunten:
o Vervangen van de standenmaatschappij – gelijke burgers
o Vervangen van soevereine vorsten door soevereine naties + dynastieke naties ->
natiestaten => nationalisme steeg en werd belangrijker!
o Politiek-institutioneel systeem -> geünificeerde nationale staatsbureaucratieën +
afschaffing van lokale meeteenheden, belastingen, rechtspraak, wetgevingen en
politieke instellingen (komst van departementen)
Ging ook samen met sociaaleconomische verandering
▪ Van landbouw samenleving naar economie op handel en industrie
AFTAKELING VAN HET ANCIEN REGIME IN EUROPA
- Standenmaatschappij -> een maatschappij van ‘gelijke’ burgers (niet iedereen mag
stemmen => niet zo gelijk aan elkaar) {Déclaration des droits de l’homme}
- Soevereine vorsten worden soevereine naties:
o Zie vorige deel
o Multinationale staten in problemen (nationalisme)
VERANDERINGEN IN EUROPA EN WERELD
8
,DE VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA
- Amerikaanse revolutie in 1776
o Op dat moment -> VS weinig
o Revolutie van groot belang -> eerste land dat niet mr onder Ancien Régime
o Declaration of Independence => alle mensen zijn gelijk + regering macht van volk en
volk recht op afzetten vn regeringen = Bill of Rights
FRANKRIJK
- De grootste verandering ---> de Franse revolutie
o Een gecentraliseerde staat – tijdens Lodewijk XIV absolutistisch – botst op z’n
grenzen en breekt uiteen
o Grote privileges (geen belastingen voor de grondelijke adel) zorgde ook voor grote
geldnood
Het geldgebrek opgehaald door de derde stand ---> extreem veel belastingen
- Bij invoer van rechtstreekse en permanente belastingen ---> ontplofte de boel
o Maar uiteindelijk was het gwn meer betalen voor derde stand
- 1789: L ’assemblée Nationale ---> vertegenwoordigingen van de volledige derde stand
o Eerste taak: grondwet met principes van de nieuwe staat vastleggen
Déclaration des droits de l’homme et du citoyen
o Afrekening en einde van het Ancien Régime
o Had een kerngedachte ---> later over Europa verspreid
o Voorzag constitutionele monarchie => vastleggen van de scheiding der machten
- Veel adel en clerus => verloren dus extra voordelen op derde stand ---> zochten steun in het
buitenland
DE FRANSE EXPANSIE IN EUROPA
- Nieuwe Franse regime ---> vond de weg naar buitenland – Vb. Haïti
o Het Habsburgse rijk: verdacht steun aan de contrarevolutionairen
o De onthoofding in 1793 => liet grote indruk achter op andere koningen
- Ontstaan van een coalitie tegen Frankrijk (ondertussen de Nederlanden geannexeerd)
o Gevolg: einde Ancien Régime in Nederlanden ---> doordrukken van Franse
gedachte
- Veel tegenstand van nieuwe bewind => vechten om te overleven
---> generaals in het leger kregen veel macht => Vb Napoleon
- 1799: Napoleon ---> staatsgreep, 1804 keizer van het Franse rijk => einde Franse Republiek
- Napoleon: bouwde een groot Frans Rijk (= ong. Europa)
o Veel succes op militair vlak => een militair genie + groot leger ---> dienstplicht in FR.
= ook nieuw, leger onder controle van de grote leider, niet de edelen
- Grote militaire succes => een nationalistisch gevoel in Frankrijk
9
, HET CONGRES VAN WENEN: DE RESTAURATIE
- 1815: een terugkeer naar het Ancien Regime
Het ontstaan van Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (= het huidige Benelux)
HET VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN (1815 -1830)
- DOEL: één van de bufferstaten tegen Frankrijk
o Het vermijden van mogelijke nieuwe revoluties
o Het heeft al een verleden als – 16e eeuw –
territoriaal model
- Willem I van Oranje = vorst => hij is een Nederlander
o DOEL: het herstel van legitimiteitsprincipe van
het Ancien Régime
o Een ‘verlichte’ monarchie <> democratische
idealen van volkssoevereiniteit, burgerlijk
rechten en moderne vrijheden
- Gevolg: haaks op de volkssoevereiniteit en op de
‘Belgische protonatie
INTERMEZZO: HET LIBERALISME EN NATIONALISME
- Twee grote principes ontstaan uit de Franse Revolutie ---> maakten restauratie onmogelijk
= het liberalisme en het nationalisme
- Het liberalisme = politiek-filosofische gedachtestroming ---> vrijheden van Franse Revolutie
als uitgangspunt neemt
- Het nationalisme = een rechtstreeks gevolg van de volkssoevereiniteit
o Macht komt vanuit volk => samenhorigheidsgevoel ontstaat
o ‘het volk’ heeft recht op een staat = nationalisme
- 1830-1848: golf van liberale revoluties door Europa
---> doel: Het verwerven van politieke macht door burgerij ten koste van vorst, adel
en clerus
- Het nationalisme => eenmakend en ontbindende kracht
o Vb. Pruisen => Duitse taal zorgde voor samenhorigheidsgevoel ---> Pruisen
gebruikte dat => Duitse staatjes samen te voegen onder de noemer taal
- De ontbindende kracht v.h. nationalisme – vooral in multinationale staten!
o Vb. Het Habsburgse Rijk:
▪ Had Duitstaligen, Hongaren, Polen, Slovenen,…
Zagen elkaar als een ‘hindernis’ tot het creëren van een staat
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RobbeVerhaegen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R117,52. You're not tied to anything after your purchase.
