, KLASSIFIKASIE VAN ORGANISMES :
- Wetenskaplikes het alle organismes in spesifieke groepe geplaas sodat dit makliker is om
hulle te bestudeer.
MOET VOLGENDE KEN !!!!!
5 groepe waarin organismes verdeel is :
1. Ryk monera – bakteriee ( 1sel)
2. Ryk Protista (1 nukleus)
3. Ryk fungi -swamme ( bevat nie chlorofil nie,bestaan uit chitie, is parasiete asook saprofiete)
4. Ryk plantae- plante
5. Ryk animalia -diere
IS MIKRO-ORGANISMES SKADELIK?
✓ Vrylewende mikro-organismes is Meestal skadeloos vir plante en diere
✓ Patogene veroorsaak siektes
✓ Patogene is gewoonlik parasiete en leef in/op ander organismes
✓ Alle viruses en sommige bakteriee,protiste en fungi is patogenies van aard
- Infekterende siekte: enige siekte wat deur ‘n mikroo-organisme veroorsaak word
PATOGENE :
• Vektor
• Dra net parasiet maar word nie beinvloed deur parasiet nie bv. Malaria muskiet
1. VIRUSSE :
❖ Nie-lewend (enigste organisme)
❖ Eensellig
❖ Is patogene
❖ Besit DNA/RNA
- DNA : dra karaktereienskappe
- RNA: maak proteiene
❖ Funksie : Om dood te maak
❖ Maak virus dood/vernietig hom met hoe /lae temperature
❖ Mens het gewoonlik hoë koors as jy n virus het = immuniteit beveg virus
❖ Virus kan net doodgemaak word deur inenting
❖ As virus dood is dan is JY immuun teen die virus
❖ Bekend as obligate intrasellulere parasiet
,EIENSKAPPE :
• Voeding nodig om Voort te bestaan
• Respirasie
• Reaksie op prikkels
• Ekskresie
• Groei
• Beweging
• Voortplanting
BASIESE BOU EN STRUKTUUR VAN VIRUSSE:
◼ 20nm-450nm in deursnee en eenvoudig in samestelling
◼ Bestaan uit sentrale nukleiensuur wat deur n proteienomhulsel / kapsied omsluit word
◼ Kan plant- ;dier- of bakterieselle infekteer
( bakteriee vraag (term vraag) moet virus kan teken en benoem)
◼ Besit DNA of RNA
DNA RNA
- Nukleus en mitochondrion - Nukleus en sitoplasma
teenwoordig teenwoordig
- Dubbelle heliks - Enkelle heliks
- Dra karakter eienskappe oor - Maak proteiene
◼ Sommige viruses soos griep en MIV- virus word verder omsluit met n stekelrige skede van
lipied en proteienmolekules
◼ Hulle is nie-selluler en besit geen nucleus,sitoplasma of organelle nie
◼ Vorme wissel van staafvormig,series tot meer komplekse vorms.
VIRUS HET SLEGS DNA OF RNA !!! KAN NIE ALTWEE HE NIE !!!
PROKARIOTE = GEEN KERN
EUKARIOTE = KERN TEENWOORDIG
ALGEMENE KENMERKE VAN VIRUSSE:
o Parasiete wat slegs binne lewende selle voortplant
o Gasheerspesifiek terwyl sommige selfs weefselspesifiek is
o Is patogene en veroorsaak n verskeidenheid siektes in plante en diere/mense
o By mense word vigs,verkoue,griep,hondsdolheid,masels en polio deur virusse veroorsaak
, o Plant Voort deur genetiese material (DNA/RNA) van die gasheerselle te omvorm tot
virusnukleiensure sodat nuwe virusse gevorm kan word
2. BAKTERIEE:
BASIESE BOU:
◼ Eensellig en kom as enkele selle,filamente of kolonies voor
◼ Bakteriesel is omring met n selwand wat uit die volgende bestaan:
: polisakkariede
: proteiene
:lipiede
◼ Ware selkern is ontbreek
◼ Erflikheidsmateriaal(DNA) word in n chromatienliggaampie gekonsentreer
◼ Vorms:
*staaf(bacillus)
*sfeer(coccus)
*spiraal(spirillum)
TROFIESE VLAKKE (HETERO) IN BAKTERIEE:
✓ PARASITIES-ontvang voedsel van lewende organismes
✓ SAPROTROFIES-ontvang voedsel van dooie organismes (fungi)
✓ MUTUALISTIES-simbiotiese verhouding tussen twee organismes waar albei baat
ALGEMENE KENMERKE VAN BAKTERIEE:
o Behoort aan koningkryk monera
o Eensellig en eenvoudig
o Besit geen ware selkerne/selmembrane nie en is dus prokarioties
o Outotrofies- organismes wat hulle eie organiese voedingstowwe vervaardig deur
fotosintese of deur chemosintese
o Heterotrofies- organismes wat nie hulle eie organiese voedingstowwe kan produseer nie.
o Bakteriee = HETEROTROFIES
o Bakteriee kan gekenmerk word deur sy vorm.
- Kokkus(sfeervormig)
- Basille(staafvormig)
- Spirullus(spiraalvormig)(fig.3)
o Bakteriee kan ook gekenmerk word op die manier wat hul energie kry:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tamrynbosch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R150,00. You're not tied to anything after your purchase.
