Ace Your Exams with This Detailed Guide!
This Grade 12 Organic Chemistry study guide provides a clear and concise summary of all the essential topics required for success in your Chemistry final exams. Written in Afrikaans, it is tailored specifically for South African students.
Features Includ...
,ORGANIESE CHEMIE
OPSOMMING van die Organiese Chemie soos reeds gedoen:
FORMULES
● Ons gebruik verskillende soorte formules om organiese molekule voor te stel.
Naam: H H
etaan Struktuurformule ⏐ ⏐
H–C–C–H
⏐ ⏐
H H
Gekondenseerde CH3–CH3 of CH3CH3
struktuurformule
Molekulêre formule C2H6
Algemene formule CnH2n+2
TERME
● Organiese molekule: molekule wat koolstofatome bevat.
● Koolwaterstof: organiese verbinding wat slegs uit koolstof en waterstof bestaan.
● Struktuurformule: chemiese formule wat aantoon watter atome verbind is in ‘n verbinding. Atome
word voorgestel deur hul chemiese simbole en lyne word gebruik om ALLE bindings aan te toon.
● Gekondenseerde formule: chemiese formule wat wys hoe die atome in ‘n molekuul gebind is,
maar wys nie al die bindings nie.
● Molekulêre formule: chemiese formule wat die tipe atome in ‘n molekuul aantoon, asook die aantal
van elk.
● Homoloë reeks: ‘n groep organiese molekules wat voorgestel kan word met dieselfde algemene
formule (of: een lid verskil van die volgende lid met ‘n CH2-groep).
● Versadigde molekuul: molekuul wat geen veelvoudige bindings tussen koolstofatome in die
koolwaterstofketting bevat nie.
● Onversadigde molekuul: molekuul wat een of meer veelvoudige kovalente bindings tussen
koolstofatome in die koolwaterstofketting bevat.
● Funksionele groep: ‘n Binding, of ‘n atoom, of ‘n groep van atome wat die fisiese en chemiese
eienskappe van ‘n groep organiese verbindings bepaal.
● Stuktuurisomere: organiese molekule met dieselfde molekulêre formule, maar verskillende
struktuurformules.
° Ketting isomere: molekule met dieselfde molekulêre formule, maar verskillende tipe kettings.
(Verskillende lengtes van hoofketting, bv. butaan en 2–metielpropaan.)
° Posisionele isomere: molekule met dieselfde molekulêre formule, maar verskillende posisies
van die syketting of funksionele groepe op die hoofketting. (Dieselfde lengte ketting, bv.
butan-1-ol en butan-2-ol.)
° Funksionele isomere: molekule met dieselfde molekulêre formule, maar verskillende
funksionele groepe. (Van verskillende homoloë reekse, bv. metieletanoaat en etanoësuur.)
1
,BENAMING VAN MOLEKULE
● VIR DIE HOOFKETTING: Voorvoegsels en agtervoegsels:
Voorvoegsels Agtervoegsels
1C met(an)... alkane ...aan
2C et(an)... alkene ...een
3C prop(an)... alkyne ...yn
4C but(an)... alkohole ...ol
5C pent(an)... karboksielsure ...oësuur
6C heks(an)... esters ...oaat
7C hept(an)... aldehiede ...aal
8C okt(an)... ketone ...oon
haloalkane het nie ‘n eie
(alkielhaliede) agtervoegsel nie, word
behandel as ‘n syketting
op ‘n hoofketting
● Alkane, alkene en alkyne: sonder “an” (bv. butaan, buteen, butyn).
● Vir die die res: voeg “an” tussen die voorvoegsel en agtervoegsel. (bv. butanol, butanoësuur,
…butanoaat, butanaal, butanoon).
● Benoeming van molekule met die IUPAC-reëls:
° Vind die funksionele groep in die molekuul.
° Vind die langste C-atome ketting in die molekuul wat die funksionele groep bevat. Dit is die
hoofketting (stam).
° Nommer die C-atome in hierdie ketting:
* 1ste prioriteit: kleinste nommer op funksionele groep;
* 2de prioriteit: kleinste nommer op eerste syketting (slegs metiel, etiel …);
* 3de prioriteit: kleinste kombinasie van nommers op akiel en haloakiel groepe en dan word dit
alfabeties geskryf.
° Skryf nou die hoofketting: voorvoegsel + agtervoegsel. Nommer vir hoofketting is IN die naam.
° Skryf die sykettings (substituent) VOOR die hoofketting:
* alfabeties;
* die nommer van syketting VOOR sy naam;
* vir meer as een van dieselfde sy-ketting gebruik voorvoegsels: “di” vir 2, “tri” vir 3.
, ● Die hele naam is een woord. Slegs koppeltekens en kommas word gebruik, geen spasies.
● Vir sykettings word die nommer van die C-atoom voor die naam geskryf, bv. 2-metiel…… .
● In die hoofketting word die nommer van die C-atoom in die naam geskryf, bv. butan-2-oon. Dit kom
slegs voor by alkene, alkyne, alkohole en ketone.
● Vir aldehiede en karboksielsure is die funksionele groep altyd op die 1ste C–atoom; die nommer 1
word nie in die naam aangedui nie.
● Leestekens word baie spesifiek gebruik:
° Koppeltekens: 1. Tussen ‘n syketting en sy nommer;
2. Tussen verskillende sykettings en
3. In die hoofketting.
° Kommas: Tussen twee C–atoomnommers.
° Let op dat daar voor die hoofketting geen leesteken of spasie is nie.
Organiese verbindings
Verbindings wat hoofsaaklik uit koolstof- en waterstofatome
bestaan(Koolwaterstowwe), maar kan ook suurstof, stikstof, halogene, swael en
fosfor bevat.
ALKANE ( Algemene formule: )
(Bevat slegs enkelbindings en is versadigde koolwaterstowwe)
NAAM FORMULE STRUKTUURFORMULE
Metaan
Etaan
Propaan
Butaan
Pentaan
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller _anne_b1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R50,00. You're not tied to anything after your purchase.
