Samenvatting
Samenvatting college aantekening Elementaire Bestuurskunde 2021
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Volledige samenvatting van het vak elementaire bestuurskunde aan de RUG. Minor Politiek en Bestuur
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Elementaire Bestuurskunde14-9 Waarom bemoeit de overheid zich met de samenleving?
H. Winter
T.b.v. De openbare orde
Publieke voorzieningen verzorgen (en daarom ook belasting heffen e.d.)
Sociale vrede door inkomstenherindeling (verschillen tussen arm en rijk verminderen)
Reguleren van uitputbare hulpbronnen (tragedy of the commons)
Hoe bemoeit de overheid zich met bovengenoemde punten?
Oudsher ➝ nachtwakersstaat ➝ veiligheid, liberaal, teruggetrokken houding
Daarna ➝ verzorgingsstaat ➝ alles voorzien en regelen (ten gevolge van de Beurskrach)
Nu ➝ participatiestaat ➝ actieve rol v.d. Burger (ten gevolge van de oliecrisis jaren '70)
Op welke grondslagen berust de overheid?
Juridische aard ➝ Bevoegdheden overheid
Publiekrechtelijke regels ➝ AOW, WW
Soms privaatrechtelijk ➝ Bijv. Een overeenkomst met een busmaatschappij
Mededingingsrecht ➝ Eerlijke concurrentie verzorgen / niet functioneren van de
markt corrigeren
Thomas Hobbes
Voorstander van een nachtwakersstaat, minimale inmenging van de overheid
Rol v.d. Overheid ➝ veiligheid en marktbalans
Maar, zonder overheid geen investeringen in algemeen belang
Kans op monopolie en kartels
Clementieregeling
Wanneer een partij een kartel verlaat kan hij dat ongestoord doen, mits hij de praktijken
binnen het kartel aangeeft
Een van de 5 vormen van marktfalen
1. Preventie van monopolies en kartel
2. Productie collectieve goederen
3. Regulering externe effecten (rampen e.d.)
4. Beheersing van merit goods/’bemoeigoederen’ (gezondheidszorg, onderwijs)
5. Herverdeling: compenseren van verdelingseffecten
Zonder markt geen overheid?
, Er is altijd wel een vorm van centraal gezag, zolang er samenlevingen zijn geweest
Altijd combinatie van overheid en markt
Hoe verhoudt de overheid zich tot de samenleving?
Dr
iehoek
Overheid
Gemeenschap
Markt
Middenveld (in het midden, de coöperatie)
Overheid: verticale relatie, geweldsmonopolie, hiërarchie
Markt: horizontale relatie, ruil, prijsmechanismen
Gemeenschap: samenwerking, loyaliteit
Zwaartepunt binnen de driehoek kan verschuiven (zo kan van tijd tot tijd de overheid, markt
of samenleving overwicht hebben in de samenwerking)
Onderscheid, de stippellijnen, zijn niet zo hard als het figuur doet lijken
Het middenveld
Private organisaties met deels publieke taken of een private organisatie zonder
winstoogmerk
Organisatie onder privaatrecht
Bijv. ziekenhuizen of schoolbesturen
Of: organisatie de bepaalde belangen behartigt, bijv. een vakbond of
milieuorganisatie
Marktdynamiek
Bijv. De zorg in Nederland
Ziekenhuizen opgericht door de gemeenschap
Voorheen waren ziekenhuizen particulier initiatief van private gezelschappen (zuil)
Zorg werd langzaam aan meer een overheidstaak (verzorgingsstaat)
Zorg wordt daardoor ook duurder ➝ lichte marktwerking wordt losgelaten op zorgsysteem
(NPM)
Recente ontwikkeling ➝ doorgeschoten marktwerking ➝ opkomst van lokale organisaties
vanuit de gemeenschap
,Van privatisering naar een sterkere invloed van de overheid
Ook wel liberalisering of vermarkting genoemd
Tegenovergestelde van nationalisering of verstatelijking
In coronatijden: overheid houdt bedrijven op de been ➝ hybride staatsbedrijven
Verkiezingsprogramma: overheid groeit en wordt steeds belangrijker, terwijl dit komt na een
periode van participatiemaatschappij trend
Wat is de overheid of het publieke domein?
Er is vaak een publiek belang (bij een overheid, maar ook steeds meer bedrijven zetten een
bijv. Duurzamere koers in)
Zelfs in harde markt sectoren
Het publieke domein: van bovenaan het minst publiek naar onderaan het meest publiek
Private organisaties / non-profit: Amnesty e.g.
Private organisaties / profit: e.g. Consultant, interim manager
Kernaanpak
Indelen van een organisatie in publiek of niet-publiek
Onderscheid in markt of middenveld is niet relevant
Onderscheid is op basis van de rechtstatelijke vorm
Publieke- of privaatrechtelijke grondslag dus
Mate van publiekheid ➝ wanneer er geen harde scheidslijn is, maar het overloopt van
publiek naar privaat
Bijv. ziekenhuizen (wanneer ze wel winst mogen maken, maar een maatschappelijke
verplichting hebben om alle patiënten op te nemen)
Rechtstatelijke vorm niet relevant
Dimensionele aanpak
, Drie dimensies
Eigenaarschap ➝ van wie is de organisatie?
Omdat de grondslag kan veranderen (bijv. de privatisering van Holland
Casino, eerst een staatsrechtelijk)
Bekostiging ➝ Wie bekostigt de organisatie?
Inkomstenstroom kan soms ook gemengd zijn (Staatsbosbeheer wordt
gesubsidieerd, maar verdient ook geld aan houtkap)
Mate van publieke controle ➝ staat een organisatie onder politieke controle?
Het openbaar bestuur
Grote variatie
Niet een partij
Verschillende niveaus van bestuur
Vage grenzen
Een mogelijke definitie van openbaar bestuur: "Organisaties met taken en bevoegdheden die
betrekking hebben op het bestuur van de maatschappij, gebaseerd op wettelijke grondslagen
die beslissingen nemen met een bindend karakter".
Multi-level Governance
Huis van Thorbecke
Het bestuur vindt op verschillende schaalniveaus plaats
Zowel in publiek en privaat
Geen waterdichte scheiding tussen de niveaus
Door globalisering, decentralisatie (taken naar een lager niveau) en integratie
(taken opschalen naar EU) Eigen agenda van nationale organisaties t.b.v.
Europees beleid
Europese integratie ➝ uitholling van de nationale staat
Zwaartepunt van beleid komt supranationaal te liggen, waardoor er op
nationaal niveau weinig over blijft
Niveaus:
Lokaal
Regionaal
Provinciaal
Nationaal
Europees
Internationaal
Het is bijna altijd zo dat het hoogste niveau ook de meeste macht en invloed op de lagere
niveaus heeft
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kajakuik1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen