Samenvatting literatuur diagnostiek en interventie in het onderwijs AOLB 2 - Periode 2a
Artikelen
(Ledoux, G. 2016) Stand van zaken. Evaluatie Passend Onderwijs
wat betekent passend onderwijs tot nu toe voor leraren en ouders?
Passend onderwijs en de ervaringen van ouders
Beleidstheorie: geheel aan veronderstellingen vanuit een beleid over hoe/waarom bepaalde
maatregelen tot beoogde effecten zullen leiden en welk probleem daarmee wordt opgelost.
Passend onderwijs: invoering van zorgplicht, SWV die zorgen voor een dekkend aanbod van
voorzieningen zo dicht mogelijk bij huis, vereenvoudigde hulproutes, afschaffing van
indicatieprocedures en regels voor formele inspraak van ouders ouders van kinderen met extra
ondersteuningsbehoeften kunnen makkelijker een school met de juiste hulp vinden en kunnen
meepraten over het aanbod voor hun kind.
Enkele effecten passend onderwijs:
↓
Verminderen van ‘labelen’, afschaffen van indicatieprocedures; voordeel? vermindert misschien
wel hun onderhandelingspositie tov scholen.
Invoering van WPO laat tot nu toe nog geen duidelijke veranderingen in oudertevredenheid zien.
Tevredenheid ouders SO > regulier.
Ouders vinden het positief dat kinderen met extra ondersteuningsbehoeften in het regulier ow
zitten, omdat kinderen hierdoor leren omgaan met verschillen. 1/5 vindt echter dat de aandacht voor
deze lln ten koste gaat van andere lln of dat ze een negatieve invloed hebben op de werksfeer.
Verbeterpunt voor scholen:
- Betere informatievoorziening (wat heeft een school te bieden?) =
schoolondersteuningsprofiel.
- Ouders willen in gesprek in plaats van alle documenten enkel te lezen. Liever minder
deskundigheid en dat de school het wel wil proberen om er een succes van te maken.
Passend onderwijs
● Doel zorgplicht: scholen zijn verplicht om altijd een passende plek te bieden.
Aanname bij aanmelding laat zien dat het kind een ondersteuningsbehoefte heeft scholen op zoek
naar passend aanbod passend begeleidingsplan/OPP. maar niet altijd in de praktijk, want veel info
wordt achtergehouden door bijv ouders… school komt er pas laat achter en kan geen juist plan
opstellen of specifieke hulp bieden lln valt uit.
Probleem: gebrek aan autonomie en betrokkenheid ouders. Bij de vervulling van de zorgplicht wordt
het aanbod voorop gesteld, niet de mogelijkheden en behoeften van het kind.
Scholen en SWV’s informeren nog onv de ouders.
Term passend onderwijs is onbekend – misinterpretatie.
Oplossing: georganiseerde inspraak = in gesprek met de school over de ondersteuning van hun eigen
kind.
1
,Samenvatting literatuur diagnostiek en interventie in het onderwijs AOLB 2 - Periode 2a
Houding ouders kinderen zonder ondersteuningsbehoefte invloed op keuzevrijheid ouders kinderen
wel ondersteuningsbehoefte.
● Hulp op maat, die past bij de ondersteuningsbehoefte.
Ouders zijn niet per se op zoek naar de ultieme oplossing of de school met het beste aanbod, maar
naar een school waar hun kind wordt geaccepteerd.
Passend onderwijs en de ervaringen van leraren
- Bereidheid/vaardigheid om in te spelen op verschillende leer- en pedag.behoeften van lln
minder labeling, meer maatwerk, thuisnabij onderwijs minder verwijzen naar SO.
- Leraren: inspelen op verschillende leer- en pedagogische behoeften van leerlingen met
minder labeling, meer maatwerk en thuisnabij onderwijs en minder verwijzen naar SO.
- Minder bureaucratie, voldoende ondersteuning en faciliteiten.
- Ondersteuning: advies over hoe om te gaan met lln die extra ondersteuning nodig hebben,
mogelijkheden om te professionaliseren, steun van schoolleider of IB’er, meer handen.
Ze ervaren gebrek aan ondersteuning, maar dat kan ook komen doordat ze weinig inzicht
hebben in de beschikbare steun (zeker van buiten de school).
Probleem: advies is niet bruikbaar en lkr komt tijd tekort.
- Vroeger: hulp leerling-gebonden (het rugzakje), tegenwoordig: inzetten op lkr.
- Hoe het zit met de vh: kan beter dmv nascholing. Lkr schatten zich over het algemeen (te)
hoog in alsnog weinig verandering aan lespraktijk… verklaringen:
1. lkr onv inzicht in eigen functioneren, want ze krijgen geen feedback.
2. professionaliseringsaanbod sluit niet aan bij specifieke vragen over specifieke lln van lkr.
3. lkr vinden het moeilijk zich aan te passen aan extra ondersteuningsbehoeften en zien dit
niet als deel van hun prof identiteit lkr willen de problemen uit de klas duwen ipv dat er
binnen de klas naar opl wordt gezocht.
Inclusief onderwijs: alle lln met specifieke onderwijsbehoeften integreren in het regulier onderwijs.
Is ongelijk aan passend onderwijs!!
Verdere verschuivingen door WPO:
- Afname aandeel lln in S(B)O (minder verwijzing en meer terugstroom, vooral cluster 2).
- Geen toename van lln met extra ondersteuningsbehoefte.
- Afschaffing van rugzakjes en labels begrenzing verdwenen opvatting dat alle lln extra
onderwijsbehoeften hebben.
Voordeel: meer lln profiteren van extra steun, ook als ze niet voldoen aan indicatiecriteria.
Vermindering labels door OPP: gaat niet uit van wat een kind ‘heeft’, maar wat het nodig
heeft en wat bereikt kan worden.
- Individualisering! Maatwerk voor iedereen.
- Kennen en kunnen lkr omhoog +werkdruk en gevoel aan tekort schieten.
- Lerarenopleidingen zijn nog niet klaar voor passend onderwijs…
Belemmerende factoren: geen gedeelde visie/opvattingen, korte studieduur.
Bevorderende factoren: ontwikkelen van een gedeelde visie, leerlijn passend onderwijs,
uitwisseling tussen verschillende pabo’s.
- Bureaucratie en verantwoordingsdruk is toegenomen (terwijl doel was afname…)
- OPP
+ geeft overzicht, duidelijkheid en houvast +communicatie met ouders.
- administratieve last, verschillende formats, ondersteuningsvraag is onduidelijk en te lage
verwachting te laag niveau.
2
,Samenvatting literatuur diagnostiek en interventie in het onderwijs AOLB 2 - Periode 2a
(Ledoux, G. & Waslander, S. 2019) Stand van zaken. Stand van zaken - Evaluatie Passend Onderwijs
Meer lln in regulier ow sinds WPO?
Doel PO: voor elke ll met extra onderwijsbehoeften de best passende plek in het ow vinden.
Regulier ow als dat kan, SO als dat nodig is.
Na 2016 zie je weer een lichte stijging. Verklaringen:
- Terughoudendheid van reguliere scholen. Lln vastgehouden in regulier ow om later alsnog te
worden verwezen.
- Alertheid op ontw.risico’s bij jonge kinderen.
Er wordt WEL gestuurd om deelname aan S(B)O te verminderen (door SWV’s)!
Financieel gedreven? Ja… bij SWV’s met een negatieve verevening is vaker sprake van afname
aantal lln in s(b)o.
Minder thuiszitters?
- Lijkt toe te nemen…Reden: verbeterde registratie.
- Wie: lln met ingewikkelde problematiek, bijv. angst, depressie, pesten, verloren ouders, inzet
van jeugdhulp. Combi van problemen ll, thuissituatie, school en prof hulpverlening.
Vaak kinderen uit vso, praktijk onderwijs en vmbo-b met gedrags-/psychische problemen.
Kinderen voelen zich niet veilig of begrepen en trekken zich terug.
Hoe toegang tot ondersteuning krijgen?
- Voorheen: slagboomdiagnostiek: wel/geen indicatie of plaatsing weinig flexibel en
beperkte mogelijkheden van hulp-op-maat.
Medicalisering (labels en diagnose) was leidend voor de hulp die je kreeg.
Invoering WPO:
- ↓medicalisering, ↑flexibiliteit (nadeel = minder transparantie), ↓bureaucratie, maar nog
steeds lange procedures…
- Komst van open normen voor toewijzen van ondersteuning. Geen landelijke criteria meer.
- SWV’s en scholen bepalen zelf of een opp opgesteld moet worden.
↓
Welke ondersteuning en begeleiding krijgt een leerling? Er wordt geen diagnose of stoornis
benoemd. Labels/medicalisering blijven echter wel een rol spelen…
Aantal opgestelde opp’s ≠ betrouwbare bron voor aant. Lln met ondersteuningsbehoeften,
want elke school maakt verschillende keuzes voor welke lln een opp moet worden opgesteld.
3
, Samenvatting literatuur diagnostiek en interventie in het onderwijs AOLB 2 - Periode 2a
- Mogelijkheden voor het ontwikkelen van meer intensieve vormen van samenwerking
regulier onderwijs – SO en het ontwikkelen van tussenvormen meer afstemming.
Variëteit en verscheidenheid.
+Belasting leraren door WPO? JA.
- 1/5 lln in een klas met extra ondersteuningsbehoeften. Aantal echter niet toegenomen.
- Niet per se toename zorgzwaarte.
- WPO verhoogt werkdruk en lkr worden onv concreet ondersteund.
- Extra ondersteuning zelf organiseren ipv externe ondersteuners.
- Lichte toename bureaucratie.
- Afstemming met jeugdhulp: lange wachttijden, onv terugkoppeling, gebrek aan continuïteit
in personen, weinig samenwerking.
- Door hoge verwachtingen hoge druk van buiten. Lkr voelen zicht tekort schieten.
- Aant. lln met extra ondersteuningsbehoeften hangt niet samen met de mate van belasting!
Meeste schoolleiders besteden schoolgeld (= middelen rechtstreeks van de overheid obv aant lln)
aan externe hulp voor leerlingen, klassenassistenten en extra uren ib. Minste aan klassen kleiner
maken. Waar het geld precies aan besteed wordt is niet duidelijk.
Ontevreden: omvang budget
Tevreden: ruimte om middelen in te zetten sneller en meer-op-maat geboden hulp.
↓
Nadeel: verscheidenheid (iedere school kiest wat anders) consequenties:
1. Nieuwe werkwijzen onduidelijk, vooral voor ouders (want gebrek aan transparantie).
2. Moeilijk te verantwoorden besteding middelen.
PO-raad
= sectororganisatie PO
Doel OPP: ontwikkelingskansen lln optimaliseren
Doel en inhoud zijn voor alle onderwijstypen gelijk, maar uitwerking verschilt (~onderwijsvisie).
Verschil SO/regulier: SO OPP alle lln verplicht. Regulier enkel lln met extra ondersteuning, als
ondersteuning binnen basisondersteuning valt is er geen OPP nodig.
Verplichte onderdelen OPP:
- Verwachte uitstroombestemming met onderbouwing.
- Belemmerende en stimulerende factoren, de onderwijsleer- en opvoedingssituatie.
- Beschrijving van de te bieden ondersteuning en afwijkingen van het reguliere ow-programma
Waarom werken met OPP?
- Volgen plannen. Dus ow doelgericht plannen obv hoge verwachtingen.
‘Zitten we nog op schema of hebben we te hoog/laag ingezet?’
- School, ouders, ll krijgen scherper beeld waar de ll naar toewerkt.
- Beeld van realistisch perspectief.
- Bijdrage aan gerichte voorbereiding van een uitstroombestemming.
Uitgangspunten:
- Doelgericht aanbod plannen uitstroombestemming.
- Hoge realistische verwachtingen met doelen voor de lange en korte termijn.
- Verplicht voor alle lln in het S(B)O en regulier ow met externe ondersteuning (MDO).
- Belemmerende factoren aanpakken (op gebied van onderwijs, leerling en opvoeding).
- Bevorderende factoren stimuleren.
- Groepsgericht onderwijs verlengde instructie, meer leertijd en extra verwerkingstijd.
4
