Alles groen = kan op tentamen komen
Hoorcollege 1 forensische accountancy: algemene achtergrond forensische accountancy
Aandachtsgebieden
Fraude en boekhoudschandalen
Corruptie
Witwassen
Faillissement onderzoek
Integritietsvraagstukken
Corporate governance hoe bedrijven ect. inrichten om fraude enz. te vermijden. Wat doen
bedrijven hier zelf aan?
Valsheid in geschriften: wordt ‘moeder der fraudelicten’ genoemd. Waarom? bij bijna alle fraude
zijn er wel documenten in het spel waar vervalsing op plaats heeft gevonden, zoals valse facturen.
Onderzoeken – concreet
Surinaamse legerleider Bouterse geldstromen tussen Nederland en Suriname
- Privé circuit: familieleden die goederen en geld naar familie in Suriname overmaken
- Zakelijk circuit: bedrijven die bijvoorbeeld onderhoudsproducten zoals tandpasta en
shampoo verschepen naar Suriname
- Transacties en transport van drugshandel waar Bouterse bij betrokken is.
Holleerder/ Endstra/ Paarlberg
Vestia
DSB
Madoff
Imtech
belangrijke leerlijnen
Risicotaxatie: kennis en vaardigheden ontwikkelen inzaken risico’s op financieel-
economische criminaliteit (preventief gericht, casuistiek, daderkenmekren, fraudedriehoek).
Bewijswaardering: kennis en vaardigheden ontwikkelen inzake bijdrage forensische
accountancy aan bewijsvoering (repressief gericht, herkennen fraude- en witwasconstructies,
vergaren kennis delictsomschrijvingen, do & dont’s inzake bewijsvoering).
- Hoe ga je om met interviews?
- Hoe bouw je rapport op met verdachte?
- Hoor en wederhoor
Arbeidsmarktoriëntatie: wat je met kennis over het vakgebied forensische accountancy kan
doen (werkgebieden, werkgevers).
Fraudedriehoek: hulpmiddel om na te denken over wat de risico’s zijn bij bijvoorbeeld een bepaald
bedrijf of sector.
Druk/prikkel
, Gelegenheid
Rationalisatie
Literatuur geeft een 4e pijler aan capability
Waar moeten we onze pijlen op richten vanuit de wereld van toezicht en handhaving?
Accountancy
Wat is een accountant?
- Controleren van een jaarrekening.
- Jaarrekening is een document dat een bedrijft de balans opmaakt aan het einde van het
jaar. Wa is de winst, wat zijn onze kosten? wat blijft er onder aan de streep over?
- Jaarrekening is een soort verantwoordingsdocument, hoeveel belasting moet er betaald
worden? Voor aandeelhouders om te kijken of ze vertrouwen hebben in een bedrijf.
Wat doet een accountant?
- Geeft een accountant verklaring af.
- Geeft vertrouwen af doormiddel van goedkeuring jaarrekening
Ontwikkeling accountancy
Pincoffs-affaire (1879): fraude als ontstaansreden beroep
- Man van aanzien. Iedereen had vertrouwen in hem. Had bedrijf die kruiden en specerijen
uit buitenland haalde, daar kon hij goed geld mee verdienen. Door stormen op zee gingen
schepen kapot waardoor alles aan boord waardeloos was geworden kon geen producten
verkopen, hierdoor geen winst behalen, daardoor geen medewerkers betalen, de bank niet
aflossen ect. Het ging dus opeens slecht. Hij ging toen zijn boekhouding verfraaien. Hij
deed in de boekhouding alsof de voorraden die waardeloos waren geworden gewoon nog
hun waarde hadden waardoor het op papier nog goed ging.
- Uiteindelijk vluchtte Pincoffs naar Amerika, liet zijn bedrijf achter, vele schuldeisers die
geld verloren omdat hij het niet terug kon betalen.
- Dit zorgde ervoor dat er vanuit de maatschappij een roep kwam naar een soort waakhond
die bedrijven en de rekeningen controleerde om te weten hoe het er aan toe gaat.
Limper (1926-1933): accountant als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer.
(docent benoemd 2x dat je dit moet snappen!!)
- Een accountant moet een stukje zekerheid en vertrouwen toevoegen. Accountant geeft
vertrouwen aan een persoon of bedrijf dat een bepaald (ander) bedrijf deugd en dat je daar
bijvoorbeeld in kunt investeren.
- Accountant wordt wel betaald door onderneming om de jaarrekening te controleren, maar
hij geeft daarmee vertrouwen aan banken, investeerders ect. Als een accountant zegt dat
alles goed is en zijn handtekening daaronder zet, moet de maatschappij daarop kunnen
vertrouwen.
- Maatschappelijk verkeer: u en ik, banken, aandelenbeurzen, overheidsinstanties. Iedereen
die verbinding heeft met bedrijven.
80-er jaren: internationalisering, schaalvergroting, multidisciplinariteit
- Van controleur gingen ze ook optreden als adviseur van bedrijven.
- Van dominee naar koopman
- Adviesdiensten waren lucratiever, als bedrijven denken dat processen niet goed gaan of als
ze ondersteuning nodig hebben dan hebben ze een probleem dat moet worden opgelost.
Dan zijn bedrijven bereid om meer te betalen dan voor het controleren van een
jaarrekening (wat alleen gebeurd omdat het wettelijk moet).
- Die adviestakken groeide enorm vanaf de jaren 80. Accountants konden zowel controle als
adviesdiensten uitvoeren bij hetzelfde bedrijf (cliënt).
, - Accountants gingen voor hele lage bedragen die controles aanbieden zodat ze door
bedrijven binnen werden gehaald en zij als het ware ‘een voet tussen de deur hadden’ bij
dat bedrijf. Vervolgens probeerde ze dan hun adviesdiensten te verkopen bij dat bedrijf en
daarmee veel geld binnen halen dit wordt ook wel gezien als een weeffout doordat
ze veel worden betaald door een bedrijf voor de adviesfuncties is de neiging groter om
minder kritisch de controlefunctie uit te voeren, het bedrijf betaald immers je salaris.
21e eeuw: boekhoudschandalen, financieel-economische crisis, kritiek op het
accountantsberoep
- Verbod gekomen bij grote bedrijven om van hetzelfde accountantskantoor controle en
advies te krijgen.
Kritiek uit vele hoeken
Cliënten (te streng, te bureaucratisch, te weinig toegevoegde waarde)
- Weinig toegevoegde waarde: een bedrijf moet van de overheid verplicht jaarrekeningen
laten controleren wat hun geld kost. Nog al logisch zien bedrijven dat niet als toegevoegde
waarde.
Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (kwaliteitsgebreken, incidenten, interne
toetsing)
- Kwaliteit accountants niet altijd goed kijk naar casus week 5 KPMG
Politiek (na incidenten: ‘de maat is vol’)
- Afgelopen 20 jaar meer nieuwe wetgeving om de accountant onder de duim te houden
Overige deelnemers maatschappelijk verkeer (aandeelhouders, financiers, belastingdienst,
burgers)
Gevolg kritiek
Handhavingsacties toezichthouder AFM (Autoriteit Financiële Markten) (boetes)
Tuchtklachten (door belanghebbenden)
- Tuchtrechtspraak: is een vorm van rechtspraak die erop toeziet dat de leden van een
beroepsgroep zich aan de professionele beroepsstandaarden en gedragsregels van hun
beroep houden.
Civiele claims en schikkingen (schuldeisers, aandeelhouders, curatoren)
Negatieve publiciteit
Weeffout wat is dé belangrijkste weeffout in de opzet van de accountancy
Accountant moet werken voor maatschappelijk verkeer maar maatschappelijk verkeer
betaald de rekening van de accountant niet dat doet de cliënt zoals shell, die moet
bijvoorbeeld een accountant inhuren om de jaarrekening te controleren, die betaald de
accountant afhankelijkheidsrelatie ontstaat zo.
Met het maatschappelijk verkeer heeft accountant bijna geen contact, tenzij er iets fout gaat.
De accountant heeft vooral contact met de cliënt die hem ook betaald. En toch staat hij in
dienst van het maatschappelijk verkeer.
Verwachtingskloof in de accountancy
, Het onderscheid tussen de prestatie-en communicatiekloof kan als volgt worden weergegeven:
Werkelijke prestaties – wettelijke en andere eisen – verwachtingen maatschappelijk verkeer
Prestatiekloof communicatiekloof
Vragen tentamen: wat is een verwachtingskloof, waar ontstaat die voornamelijk, wat zijn de
twee verwachtingskloven? vragen die op het tentamen kunnen komen!!!
Bij fraude en discontinuïteit is vooral sprake van een verwachtingskloof
- Discontinuïteit: bij faillissementen, als een bedrijf ‘dood gaat’ zijn de aandelen waardeloos
en worden schulden niet afbetaald. Aandeelhouders willen dan bijv. de accountant
aansprakelijk stellen, die had dit toch moet zien?
- De accountant zegt dan ‘ja ik heb me netjes aan de wet gehouden (streepje in het midden),
ik heb alle controles gedaan die ik moet doen’. Hij zegt ‘het maatschappelijk verkeer
(rechts) waar ik vertrouwen en zekerheid aan moet geven die begrijpt niet wat de
accountantsfunctie is. die denken dat ik alle fraude moet ontdekken, maar dat is niet zo, ik
moet mijn best doen, maar ik kan niet alles ontdekken. Het maatschappelijk verkeer
verwacht teveel van mij’. Accountant zullen het altijd over de communicatiekloof hebben.
Toezichthouders zeggen juist ‘nee je hebt je niet aan de wet gehouden, je werkelijke
prestaties zijn minder dan wat je had moeten doen. Je controle was niet intensief genoeg
bijvoorbeeld. Als je meer had gecontroleerd had je fraude wellicht wel ontdekt’. De
toezichthouder zegt ‘de werkelijke prestaties zijn minder dan wat er in de regelgeving
staat. Er is dus niet sprake van een communicatiekloof maar een prestatiekloof’.
- De verantwoordelijkheid van de accountant is niet absoluut: een accountant kan niet alles
opsporen qua fraude, de accountant kan ook voor de gek gehouden zijn.
Forensische accountant
Werkt ten behoeve van het gerecht
Feiten en omstandigheden in kaart brengen die vertellen wat er gebeurd is.
- Hoor en wederhoor
Meerwaarde forensische accountancy: kan goed communiceren met juristen.
- Deel van het recht en juridische taal kent.
- Verbind recht en bedrijfsleven
Accountant zegt nooit: er is witgewassen of fraude gepleegd dat is aan de rechter om te
bepalen. De accountant mag geen oordeel vellen.
Fases in de ontwikkeling forensische accountancy
Weten: wat omvat de fase en welke karakteristieken heeft deze?(kan op tt komen)
A. Publieke behoefte (1980-1993)
B. Ontginning van de private markt (1993-1997)
C. Stabilisatie en institutionalisering (1997-1999)
D. Verbreding en uitbouw (1999 – medio 2000)
E. Tegenwind (medio 2000 – 2002)
- Veel tuchtzaken meer regelgeving was nodig
F. Heroriëntatie en nieuw leven (2003 – 2014)
G. Weinig nieuws (2014 – heden), concurrentie van advocaten
- Erkende specialisten fraudeonderzoek na incidenten
- Roep om forensische accountants in te schakelen tijdens de controle helpt dus
normale accountant bij jaarlijkse controle
