Literatuur in de wereld
Handboek moderne letterkunde
1.5. Auteur
Aan een literaire tekst ligt maar tot op zekere hoogte een intentie ten grondslag. De auteur
heeft vaak bedoelingen, maar die zijn in principe en in de praktijk niet te achterhalen. Barthes
zag de literaire tekst niet meer als de drager van één betekenis, maar als een systeem dat
meerdere betekenissen genereert. Hij verklaart de auteur dood.
Biografie en autonomie
Ongeveer in de jaren zestig van de vorige eeuw waren er, in meer of mindere mate,
literatuurwetenschappers die zich afzetten tegen het idee dat het leven van de auteur iets
met een tekst te maken heeft. Wie de bedoelingen van de auteur gelijkstelt aan wat er
daadwerkelijk aan tekst op papier is gekomen, is slachtoffer van wat Wimsatt en Beardsley
intentional fallacy genoemd hebben.
Tegenwoordig wordt er bij de literatuuranalyse gekeken naar verteller, en die staat los van
de auteur.
De betekenis van een roman moet begrepen worden in termen van resonanties (trillingen):
de resonanties van maatschappelijke onderwerpen binnen de veelstemmige klankkast van
de roman (wat komt er uit de buitenwereld in de roman terecht?) en de resonanties van de
roman in de buitenwereld (wat is het effect van de roman?).
Volgens Booth zijn teksten niet neutraal: deze verhouden zich tot de wereld(en) die ze
beschrijven. Die teksten nemen ten opzichte van die wereld(en) posities in. Booth
introduceert de implied author: de bron van het geheel van normen en opvattingen dat de
ideologie van een tekst vormt. Hij is met andere woorden verantwoordelijk voor het
wereldbeeld dat uit een verhaal spreekt en dat kun je afleiden uit woordkeuze, de manier
waarop personages voorgesteld worden, humor enzovoorts. Het is géén figuur die
daadwerkelijk optreedt in de tekst.
Poëtica
Er wordt dus uiterst voorzichtig omgegaan met het betrekken van informatie over de schrijver
bij literatuuranalyse. Er is echter één uitzondering: poëtica of literatuuropvatting van auteurs.
Een poëtica is een stelsel van normatieve opvattingen over aard en functie van literatuur.
Iedereen heeft een poëtica: opvattingen over wat literatuur kan en moet zijn en doen. Je zou
kunnen zeggen dat een auteurspoëtica het systeem is dat aan de vorm en inhoud van een
literaire tekst ten grondslag ligt.
Abrams maakt een poëticamodel, met drie traditionele factoren van het communicatiemodel
(auteur – tekst – lezer) plus de wereld waarnaar de tekst (boodschap) verwijst. Sötemann en
Van den Akker hebben dit model gesystematiseerd:
- De mimetische poëtica: de auteur is vooral geïnteresseerd in de categorie ‘wereld’
de tekst probeert van die wereld een getrouwe afspiegeling te geven;
- De expressieve poëtica: de nadruk ligt op de categorie ‘auteur’ de schrijver
probeert vooral uitdrukking / expressie te geven aan zijn gevoelens of gedachten;
1
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jannekeev. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
