Volledige opsomming van Graad 9 Ekonomiese en Betsuurswetenskappe Vraestel 1 teorie. Bevat hoofstukke: Ekonomiese Stelsels, Ekonomiese Kringloop, Prysteorie, Agt Ondernemingsfunksies & Sakeplanne.
Ekonomiese & Bestuurswetenskappe
Vraestel 1 (Ekonomies & Besigheidstudies)
Ekonomiese Stelsels (bl. 7 – 9)
Definisie:
• Ekonomiese stelsels verwys na die manier waarop ń regering die
ekonomie bedryf en hulpbronne versprei tussen die regering, sake-
ondernemings en landsburgers.
3 verskillende ekonomiese stelsels:
• Beplande ekonomiese stelsel
• Mark ekonomiese stelsel
• Gemengde ekonomiese stelsel
Beplande ekonomiese stelsel:
- Definisie:
• Ekonomiese stelsel waar die ekonomie deur die staat (regering) beheer
word.
- Eienskappe:
• Regering maak al die besluite met betrekking tot die vervaardiging en
verbruik van goedere en dienste.
• Hulpbronne behoort aan die staat.
• Sake-ondernemings word deur die staat besit en beheer (staat is geregtig
op al die wins).
• Klein aantal mense is baie ryk terwyl die meerderheid baie arm is.
- Voordele:
• Ekonomie is heeltemal onder die staat se beheer (lei tot ń stabiele
ekonomie).
- Nadele:
• Entrepreneurskap word ontmoedig.
• Die regering het beheer oor die verskeidenheid goedere wat aan
verbruikers beskikbaar is.
• Hulpbronne word nie gelyk op verdeel nie.
Mark ekonomiese stelsel:
- Definisie:
• Ekonomiese stelsel waar ekonomiese besluite deur individue gemaak
word.
- Eienskappe:
• Produksiefaktore behoort aan individue.
• Regering is nie aktief betrokke by die verskaffing van goedere en dienste
nie (dit word meestal deur entrepreneurskap behartig).
- Voordele:
• Entrepreneurskap en vindingrykheid word aangemoedig en beloon.
• Individue kan hulle lewenstandaard verbeter deur hulle eie ondernemings
te stig.
• Individue het vryheid van keuse.
1
, Suid-Afrika het ń
gemengde
- Nadele: ekonomie.
• Groot verskil in inkomstevlakke van ryk en arm mense.
Gemengde ekonomiese stelsel:
- Definisie:
• Ekonomiese stelsel waar produksiefaktore aan individue en die staat
behoort.
- Eienskappe:
• Algemene dienste (water, elektrisiteit, vullisverwydering...) word deur die
staat verskaf.
• Ondernemings kan deur die staat of individue besit word.
• Staat speel ń belangrike rol in die oplossing van ekonomiese probleme.
- Voordele:
• Entrepreneurskap en vindingrykheid word aangemoedig en beloon.
• Entrepreneurs het toegang tot infrastruktuur wat die staat beskikbaar stel.
- Nadele:
• Belastingskoerse is gewoonlik hoog.
Wêreldwye/globale ekonomie:
• Verwys na ekonomiese aktiwiteite wat tussen lande plaasvind.
• Die moderne wêreld word gekenmerk deur die vrye verhandeling van
goedere, geld, idees en arbeid.
Die Ekonomiese Kringloop (bl. 9 – 13)
Definisies:
• Ekonomie: beskryf hoe skaars middele (geld, arbeid en natuurlike
hulpbronne) gebruik word om ons behoeftes te bevredig.
• Die ekonomiese probleem: skaarsheid. Mense wil hulle onbeperkte
behoeftes met beperkte middele (geld) bevredig.
• Die ekonomiese kringloop: dui aan hoe goedere, dienste en geld heen en
weer tussen die deelnemers aan die ekonomie vloei.
Die elemente van die ekonomiese kringloop:
• Produksiefaktore
• Produkte
• Huishoudings
• Ondernemings
• Regering
• Buitelandse sektor
Produksiefaktore:
- Definisie:
• Word gebruik om goedere en dienste te produseer om menslike
behoeftes te bevredig.
- Arbeid:
• Die werk wat mense doen om goedere en dienste te produseer.
• Salarisse en lone.
2
, - Kapitaal:
• Verwys na kapitaalgoedere (grond, geboue, toerusting...) wat gebruik
word om goedere en dienste te produseer.
• Rente.
- Natuurlike hulpbronne:
• Verwys na alle natuurlike bates (water,goud...).
• Huur.
- Entrepreneurskap:
• Entrepreneurs is verantwoordelik om die ander produksiefaktore te
kombineer om te verseker dat goedere en dienste geproduseer word.
• Wins.
Produkte:
- Definisie:
• Iets wat menslike behoeftes bevredig (kan goedere of dienste wees).
- Goedere:
• Fisiese, tasbare goed.
• Kan gekoop en besit word.
• Kan vervoer en gestoor word.
- Dienste:
• Nie-fisies, ontasbaar.
• Kan ervaar of gebruik word.
• Kan nie vervoer of gestoor word nie.
Huishoudings:
- Definisie:
• Verwys na mense wat saambly, ń gesamentlike inkomste het en wat saam
ekonomiese besluite neem.
• Bestaan uit families of groepe en selfs net ń individu.
- Eienskappe:
• Lede van ń huishouding word “verbruikers” genoem, omdat hulle goedere
verbruik om hul behoeftes en begeertes te bevredig.
• Huishoudings besit die 4 produksiefaktore, alhoewel dit nie ons behoeftes
en begeertes kan bevredig nie.
• Huishoudings verkoop die produksiefatore aan sake-ondernemings waar
die produksiefaktore gekombineer word om goedere en dienste te
produseer.
Sake-
Huishoudings Godere en
ondernemings
verkoop dienste word
kombineer
produksiefaktore geproduseer
produksiefaktore
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller genwagner. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R80,00. You're not tied to anything after your purchase.
