Opsomming van Graad 9 Geskiedenis werksinhoud. Sluit in onderwerpe: Keerpunte in die Suid-Afrikaanse Geskiedenis: 1948 en 1950’s, 1948 & Keerpunte in die Suid-Afrikaanse Geskiedenis: 1960, 1976 en 1990.
Sosiale Wetenskappe
Geskiedenis
Keerpunte in die Suid-Afrikaanse Geskiedenis: 1948 en 1950’s
Die Universiele Verklaring van Menseregte ná die Koue Oorlog
Agtergrond van die Universiele Verklaring van Menseregte
• Na die Tweede Wêreldoorlog was daar ń behoefte aan die erkenning
van menseregte.
• Menseregte: basiese regte en vryhede waarop alle mense geregtig is.
• Verteenwoordiger van die vier groot moondhede het in 1944 by ń erehuis
in Washington DC vergader om die volgende te bespreek:
➢ Die twee wêreldoorloë wat albei binne 30 jaar plaasgevind het.
➢ Die verskriklike wreedheid wat die Joodse mense in Europa, die
krysgevangenes in Asië en Europa aangedoen is.
• Baie wêreldleiers het gevoel dat daar ń beter manier moet wees vir
nasies en mense regoor die wêreld om saam te leef en hulle probleme op
te los.
• Laat in 1945 het wêreldleiers in San Francisco byeengekom om die
Verenigde Nasies (VN) te vorm.
• Jan Smuts, die Suid-Afrikaanse pre-apartheidsveldmaarskalk, was die
inspirasie tot ń verwysing na menseregte in die Handves van die VN.
• Dit is opgevolg met ses verwysings na menseregte en basiese vryhede
wat gelei het tot die stigting van ń Kommissie vir Menseregte.
• In April 1946 is mev. Eleanor Roosevelt, weduwee van pres. Franklin
Roosevelt van die VSA, aangestel as voorsitter van ń interingroep van
nege lede.
• Teen Junie het hulle voorgestel dat die kommissie ń internasionale
wetsontwerp vir mense regte moet opstel.
• Later daardie jaar is die kommissie amptelik aangestel.
• Die groep het in Januarie 1947 vir die eerste keer vergader en het
besluit dat hulle eerste aan ń verklaring moet werk, eerder as ń verdrag.
• Die verklaring moes die volgende insluit:
➢ Siviele en politieke regte
➢ Ekonomiese en maatskaplike regte
• Die kommissie se doel was om die verklaring ń redelike kort, inspirerende
dokument te maak wat gewone mense kon verstaan.
• Dit moes die grondslag vorm vir ń internasionale wetsontwerp oor
menseregte.
Die Universiele Verklaring van Menseregte
• Op 10 Desember 1948 het die VN se Algemene Vergadering die
Universiele Verklaring van Menseregte (UVMR) goedgekeur.
• Dit was in reaksie op die verwoesting van die Tweede Wêreldoorlog.
1
, • Die doelwitte van die UVMR was om:
➢ By te dra tot “vryheid, geregtigheid, en vrede in die wêreld.
➢ Erkenning en respek te bereik vir menseregte.
➢ Vir alle mense van oral ń standaard van regte te stel.
• Dit was die eerste internasionale uitdukking van regte waarop alle mense
natuurlik geregtig is.
• Waarom ń blywende nalatenskap vir die mensdom verseker is:
➢ Vandag word die UVMR as ń invloedryke verklaring van
standaarde aanvaar.
➢ Die UVMR het byna ń uitbreiding van die VN-handves geword.
➢ Die meeste voorwaardes van die UVMR het deel van die
internasionale gewoontereg geword.
• Voorbeelde van basiese menseregte, almal het die reg op
➢ Lewe, vryheid en veiligheid.
➢ Vryheid van slawerny.
➢ Erkenning as ń mens voor die reg.
➢ Gelyke beskerming deur die reg.
➢ Rus en ontspanning.
Definisie van Rassisme
Wat is rassisme?
• Rassisme is diskriminasie, of onregverdige behandeling, gegrond op ń
persoon se ras. Dis wanneer iemand as minderwaardig beskou word
weens die kleur van hulle vel.
• Ras is die klassifisering van mense gegrond op fisieke kenmerke.
• Die vier soorte rassisme:
➢ Historiese rassisme – is gegrond op afkoms of waar ń persoon
vandaan kom.
➢ Wetenskaplike rassisme – fokus op fisieke kenmerke van mense.
➢ Institusionele rassisme – verwys na aktiwiteite wat veronderstel is
om die voordele van die dominate groep te beskerm.
➢ Nuwe rassisme – sluit nie enige teorieë of oortuigings in nie, dis ń
minder voor die hand liggende rassisme.
Menslike evolusie en ons gemeenskaplike afkoms
• Evolusie is die verandering wat oor tyd in ń bevolking plaasvind, dis ń
proses wat uitloop op veranderings wat oorgedra word van geslag tot
geslag.
• Dit kan mense en diere help om te oorleef.
• Met biologiese evolusie word verduidelik hoe alle lewende dinge deur
miljarde jare heen ontwikkel het van ń enkele gemeenskaplike voorouer.
• Die verhouding tussen die aap en mens:
➢ 98,5% van die gene in mense en sjimpansees is identies.
➢ Die menslike brein is groter en komplekser.
➢ Mense het komplekse vorms van kommunikasie en kultuur.
2
, ➢ Mense loop regop, kan baie klein voorwerpe manipuleer en kan
praat.
• Ons gemeenskaplike afkoms:
➢ Afkoms verwys na ons oorsprong of erfenis.
➢ Gemeenskaplike afkoms kan na die wetenskaplike soeke na ń mens
wat die gemeenskaplike voorouer is van alle mense wat vandag
nog leef, verwys.
➢ Of dit kan verwys na die soeke na ń persoon van wie
afstammelinge, of nakomelinge, deur hul genealogie na te speur,
oor ń geemnskaplike ouer beskik.
• Genealogie:
➢ Gemeenskaplike ouers word gevind deur die genealogie van twee
of meer mense na te speur totdat jy ń punt bereik waar hul kruis.
Apartheid en die mite van ras
• Mites is iets wat wyd bekend is, maar ń valse oortuiging word gebruik om
iets te verklaar.
• Voor die 17de eeu was die term “etnisiteit” gebruik ommense te beskryf,
eerder as “ras”.
• Etniese groe is ń groep mense wat ń gemeenskaplike geskiedenis en
manier van leef deel van geslag tot geslag.
• Tydens die 17de en 18de eeu het Europese wetenskaplikes en antropoloë
mense volgens ras begin klasifiseer.
• Hulle was ook besig om ń hiërargie vir die mensdom te skep – met die wit
Europeër heelbo.
• Hiërargie isorde volgens status of gesag.
• Wetenskaplikes het in die 1800’s die teorie bevestig dat alle mense van
die gemeenskaplike voorouer af kom, dit het die konsep van “ras”
beïnvloed, en gelei tot strukturele rassisme.
• Strukturele rassisme is die geloof dat mense verdeel is in biologiese
vasgestelde rasse en dat hulle ook geestelik en moreel verskil.
• Apartheid was ń voorbeeld van strukturele rassisme, wat ń
geïnstitusionaliseerde stelsel van rassesegregasie (rasseskeiding) was wat
deur die NP(Nasionale Party)-regering in 1948 – 1994 afgedwing is.
1948: Nasionale Party en Apartheid
Rassesegregasie voor apartheid
• Dit het dedurende die koloniale tydperk in SA gebeur, toe magtige nasies
soos Brittanje beheer oor SA geneem het en hulle taal enn kultuur probeer
afdwing het.
• Nadat die Britte die Boere verslaan het in die Suid-Afrikaanse oorlog
(1899 – 1902), het onderhandelinge gelei tot die Unie van Suid-Afrika en
die Suid-Afrika-wet (1910), wat aan wit mense algehele politieke beheer
gegee het oor alle ander rassegroepe en swart Suid-Afrikaners polities
uitgesluit het.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller genwagner. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R80,00. You're not tied to anything after your purchase.
