Summary
Summary Afrikaans Huistaal Vraestel 1 Graad 8 tot 12 (Verskeie hulpbronne)
- Course
- Afrikaans huistaal
- Institution
- 12
. (.)
[Show more]
7 reviews
By: suzanmulder • 3 months ago
By: Elizmab012 • 3 year ago
By: ChristelZ1980 • 3 year ago
By: vandenberg774 • 3 year ago
By: brianakitching • 3 year ago
Very helpful
By: fransiegregory • 3 year ago
By: RinaU • 1 year ago
Content preview
, InhoudsopgaweMorfologie....................................................................................................................................... 3
Selfstandige naamwoorde............................................................................................................. 5
Lidwoorde ....................................................................................................................................... 8
Voornaamwoorde en aanwysende woorde.................................................................................. 9
Byvoeglike naamwoorde en telwoorde ...................................................................................... 12
Die werkwoord ............................................................................................................................. 14
Deelwoorde................................................................................................................................... 18
Die bywoord ................................................................................................................................. 19
Voorsetsels en tussenwerpsels (uitroepe) ................................................................................ 21
Voegwoorde ................................................................................................................................. 22
Ontkenning en bevele/opdragsinne ........................................................................................... 24
Direkte en indirekte rede ............................................................................................................. 25
Die enkelvoudige sin ................................................................................................................... 26
Sinsbou ......................................................................................................................................... 29
Tydsvorme .................................................................................................................................... 30
Direkte en indirekte voorwerp..................................................................................................... 32
Lydende en bedrywende vorm (passief en aktief) .................................................................... 33
Woordorde van sinne .................................................................................................................. 34
Semantiek ..................................................................................................................................... 35
Kritiese taalbewustheid ............................................................................................................... 38
Klank- en taalverskynsels ........................................................................................................... 40
Intensiewe vorme ......................................................................................................................... 42
Vaste uitdrukkings en sinswyse ................................................................................................. 43
Lees- en skryftekens ................................................................................................................... 44
Meervoud, verkleining en spelling ............................................................................................. 46
2
, Morfologie
Simpleks
• ’n Simpleks is die morfologiese term vir ’n woord in sy eenvoudigste vorm.
• Die woord kan nie in sinvolle dele verdeel word wat met die kernbetekenis verband hou nie.
Kompleks
• Komplekse bestaan uit ’n stam en minstens een ander morfeem of woorddeel.
• Al die woorde soos gesluit, slotte, geslote en sleutels wat van sluit afgelei word, is komplekse.
• Komplekse kan verdeel word in stamme en voor- en agtervoegsels.
• Die stam van die woord ervaring is ervaar en die agtervoegsel is -ing.
• Komplekse kan gekategoriseer word as afleidings, samestellings of samestellende afleidings.
Afleiding
• ’n Afleiding bestaan uit een stam en een of meer voor- en/of agtervoegsels.
Byvoorbeeld
• Vrae = vraag + e (stam + agtervoegsel wat meervoud aandui).
• Enjintjie = enjin + tjie (stam + agtervoegsel wat verkleining aandui).
• Geteken = ge + teken (voorvoegsel wat verledetydsvorm aandui + stam).
• Groenste = groen + ste (stam + agtervoegsel wat die oortreffende trap aandui).
• Stadige = stadig + e (stam + agtervoegsel wat verboë vorm aandui).
• Verstaanbaar = verstaan + baar (stam + agtervoegsel wat aandui dat verstaan moontlik is).
• Reukloos = reuk + loos (stam + agtervoegsel wat “sonder” beteken).
• Onmoontlik = on + moontlik (voorvoegsel wat “nie” beteken + stam).
• Herken = her + ken (voorvoegsel wat “weer” beteken + stam).
• Ontstaan = ont + staan (voorvoegsel wat “begin” beteken + stam).
• Misreken = mis + reken (voorvoegsel wat “verkeerd” beteken + stam).
• Wanbalans = wan + balans (voorvoegsel wat “sleg” beteken + stam).
• Bekyk = be + kyk (voorvoegsel wat “voorsien van” beteken + stam).
Samestelling
• ’n Samestelling bestaan slegs uit stamme.
• ’n Samestelling bestaan uit stamme in hulle enkelvoudsvorm.
Byvoorbeeld
• Terreinkomitee (terrein + komitee).
• Modeparade (mode + parade).
• Rolprentresensie (rol + prent + resensie).
• Ondersoekdatum (onder + soek + datum).
• Musiekkonsert (musiek + konsert).
Verbindingsklank
• ’n Verbindingsklank kom soms tussen woorde voor wanneer ’n kompleks gevorm word.
• ’n Verbindings-klank het geen betekenis nie en is dus nie ’n morfeem nie.
3
, Byvoorbeeld
• Elektrisiteit + verslag = elektrisiteitsverslag.
• Beheerraad + vergadering = beheerraadsvergadering.
Samestellende afleiding
• ’n Samestellende afleiding word gevorm wanneer twee of meer stamme gelyktydig met ’n
afleidingsmorfeem verbind word.
Byvoorbeeld
• Metaal + kleur + ig = metaalkleurig.
• Sirkel + vorm + ig = sirkelvormig.
• Na + skool + se = naskoolse.
Samestelling/samestellende afleiding
• Wanneer jy na ’n samestelling of ’n samestellende afleiding kyk, kan jy tussen die kern en die
bepaler van die woord onderskei.
• In die woord “terreinkomitee” is “komitee” die kern van die woord, terwyl “terrein” jou meer
vertel van watter soort komitee dit is en daarom is “terrein” die bepaler.
• Jy kan sien dat die bepaler soos ’n beskrywing optree.
Byvoorbeeld
• Wêreldgeskiedenis = wêreld (bepaler) + geskiedenis (kern).
• Rolprentresensie = rolprent (bepaler) + resensie (kern).
• Ondersoekdatum = ondersoek (bepaler) + datum (kern).
Klinkerwisseling
• Klinkerwisseling is die vorming van nuwe woorde deur die klinker van ’n woord te verander.
Byvoorbeeld
• Vonds (vind).
• Reuk (ruik).
• Sang (sing).
• Dwang (dwing).
• Aanbod (aanbied).
• Vlug (vlieg).
Afkortings
• ’n Afkorting is die verkorte vorm van ’n woord of woordgroep.
• Sekere woorde wat dikwels gebruik word, kan gerieflikheidshalwe afgekort word deur ’n
standaardvorm te gebruik.
Akronieme
• ’n Akroniem is ’n afkorting wat soos ’n woord uitgespreek kan word.
Byvoorbeeld
• Sasol : Suid-Afrikaanse Steenkool-, Olie- en Gaskorporasie.
• Unisa : Universiteit van Suid-Afrika.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller skoolnotas. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R100,00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83637 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy summaries for 14 years now