Die biosfeer, Vertebrate, Invertebrate, Puberteit, Voortplantingsorgane, Fisiese eienskappe van materiale: Sterkte, Kook en Smeltpunt, Buigsaamheid, Geleidingsvermoë en ander eienskappe , Metodes vir die fisiese skeiding van mengsels
Die biosfeer Bl.1 – 2
Sleutelwoorde
1. Mikroörganisme - ’n eensellige plant -of klein dierlike organisme wat so klein is
dat dit net deur ’n mikroskoop gesien kan word
2. Amebes - mikroskopiese eenselligelorganismes wat in vars water woon (enkelvoud:
amoeba)
Die biosfeer bestaan uit drie lae:
o Litosfeer - wat uit grond en gesteentes
op die kors en seebodem van die aarde
bestaan
o Hidrosfeer - wat uit al die water op
aarde bestaan en die oseane, mere,
riviere en ondergrondse water insluit
o Atmosfeer - wat ’n laag gasse is wat die
aarde omring en wat lewe kan onderhou.
Wat is die biosfeer?
1. Die biosfeer is ’n groep sfere of lae waar lewe op aarde bestaan.
2. Die woord kom van “bio” wat lewe beteken en “sfeer” wat die aarde se vorm is.
3. Omdat die biosfeer lewe ondersteun, bevat dit ’n menigte lewende organismes.
4. Wanneer hierdie organismes sterf, word hulle dooie organiese materie.
5. Hierdie dooie organiese materie is ook deel van die biosfeer.
Lewende organismes in die biosfeer
1. Elke sfeer van die biosfeer bevat baie verskillende soorte lewende dinge, wat die
volgende insluit:
o plante,
o diere
o mikroörganismes
2. Die litosfeer is die tuiste van plante soos akasiabome, varings en eetbare plante
soos spinasie en aartappels.
3. Diere so groot soos olifante en so klein soos miere bly in die litosfeer.
4. In die grond is daar mikroörganismes soos protosoë wat help om dooie organiese
materie af te breek.
5. Stikstofbindende bakterieë help om die grond vrugbaarder te maak.
6. Menige lewende organismes lewe in die hidrosfeer, in die oseane asook in vars
water.
, 7. Plante soos alge en seewier floreer in die water. Die hidrosfeer bevat ook ’n diverse
verskeidenheid diere, wat see-anemone, ’n menigte visspesies en soogdiere soos
dolfyne en walvisse insluit.
8. Mikroörganismes soos amebes en plankton woon in groot volumes in die hidrosfeer.
9. Diere wat baie tyd in die aarde se atmosfeer deurbring, sluit voëls en vlieënde
insekte in.
10. Bakterieë, wat mikroörganismes is, kan ook in die atmosfeer sweef.
Vertebrate Bl. 12 - 15
Sleutelwoorde:
1. Koudbloedig – beskryf n dier waarvan die liggaamstemperatuur volgens die
temperatuur van die omgewing wissel
2. Warmbloedig – beskryf n dier waarvan die liggaamstemperatuur intern beheer
word en wat energie verbruk om n konstante liggaamstemperatuur te handhaaf.
3. Larwe – die onvolwasse vorm van n dier wat metamorfose of verandering
ondergaan
4. Metamorfose – die proses waarin n organisme sy vorm heeltemal tydens sy
lewensiklus verander, bv ruspe wat in n skoenlapper ontwikkel
5. Landdiere – diere wat Meestal of heeltemal net op land lewe.
Daar is 2 hoofgroepe diere
o Invertebrate of diere sonder `n ruggraat(ongewerwelde diere).
o Vertebrate of diere met `n ruggraat(gewerwelde diere).
Die 5 klasse van vertebrate
1. Visse
2. Amfibieë
3. Reptiele
4. Voëls
5. Soogdiere
VISSE
1. Visse is koudbloedig vertebrate wat in akwatiese
ekosisteme (water) bly.
2. Hulle bly in vars of see water en sommiges kan in
altwee bly.
3. Visse het kieue om asem te haal.
4. Die kieue haal suurstof wat die visse vir respirasie gebruik uit die water.
5. Die suurstof word tydens fofosintese deur die waterplante in die water vrygestel
6. Visse plant voort deur eiers te le.
AMFIBIEË
1. Amfibieë is kouebloedige vertebrate wat op land en in
water kan lewe.
2. `n Padda is `n voorbeeld van Amfibië.
3. Amfibieë lewe gewoonlik in klam ekostelsels naby water.
4. Padda het net `n kop en `n romp en nie ook `n stert nie.
5. Gewebde pote help die padda om vinnger in water te swem.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marlenerohrs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R80,00. You're not tied to anything after your purchase.
