Samenvatting van een deel van het boek van Geowijzer. De volgende hoofdstukken of paragrafen staan samengevat in dit document:
H2.5/2.6, H4.6, H5.4, H6, H7, H8, H9, H10, H12, H16.1/16.2 en H17.1.
2.5 Plantengroei en klimaten
Op de aarde zijn een aantal natuurlijke zones: gebieden met dezelfde natuurlijke vegetatie.
Het gaat om oorspronkelijke vegetatie, dus plantengroei zonder ingrijpen van de mens. De
oorspronkelijke vegetatie is sterk aan het klimaat (neerslag en temperatuur) gebonden.
We onderscheiden:
• tropisch regenwoudklimaat:
-> zeer hoge temperaturen tussen 25 en 35 graden Celsius
->hoge neerslag
->door het klimaat kunnen planten goed groeien. Er zijn vele soorten bomen en struiken.
->kenmerkend zijn de etages; de bomen zijn van verschillende lengte
->tropisch regenwoud lijkt vruchtbaar, maar schijn bedriegt. Er zijn geen seizoenen, dus
bomen laten hun bladeren niet allemaal tegelijk vallen. De bladeren die vallen worden als
gevolg van de hitte en vochtigheid snel omgezet in voedingsstoffen voor de vegetatie. Planten
leven van hun eigen afval. Het kappen van het regenwoud betekent het einde van deze
kringloop. In regenwouden waar veel houtkap plaatsvindt, ontstaan woestijnen.
->een bijzondere plantensoort in de tropen is mangrove. Ze komen in rivierdelta’s en langs de
rust. Bijzonder is dat mangroven wortels hebben die boven het water uitsteken, waardoor de
planten toch zuurstof op kunnen nemen. Het uitgebreide wortelstelsel voorkomt erosie en
stormschade aan de kust. Mangrove bomen zijn in staat om zout water om te zetten in zoet
water.
• savanneklimaat:
Ten noorden en ten zuiden van de evenaar neemt de jaarlijkse neerslag af. Daar valt een aantal
maanden geen neerslag. Op de savanne is het wel warm, maar omdat de neerslag minder is,
wordt het bos minder dicht. Eerst wordt het licht tropisch woud en nog verder van de evenaar
groeit alleen maar gras en een paar bomen. De savanne is ideaal landschap voor dieren.
• steppeklimaat:
Geleidelijk aan wordt het verder naar het noorden en zuiden vanaf de evenaar steeds droger.
Op de steppe valt maar drie tot vier maanden neerslag. De bomen verdwijnen en er groeien
alleen nog gras en doornige struiken. Het gras in de steppe is veel ruiger dan het gras in
weiden. Het gras heeft lange wortels om water diep uit de grond te kunnen gebruiken. De
bodem is vruchtbaar.
• woestijnklimaat:
In de woestijn kan het gras niet meer groeien. Ongeveer 12% van het landoppervlak van de
aarde bestaat uit woestijn. In alle woestijnen is een groot verschil tussen hoogste en laagste
temperatuur gedurende een etmaal. Er zijn zandwoestijnen, rotswoestijnen, grindwoestijnen,
zoutwoestijnen, poolwoestijnen en steenwoestijnen.
Water is alleen te vinden in de oase; rivieroase (rivier die water aanvoert) en bronoase
(ondergrondse waterbron). Wanneer het regent, stroomt het water in een rivierbedding (wadi).
• gematigde zone: Middellandse Zeeklimaat:
In de gematigde zone heerst een zeeklimaat. Dat wil zeggen dat het altijd gemiddeld niet
kouden is dan -3 graden Celsius. De gematigde zone kent een aantal klimaten, waaronder het
Middellandse Zeeklimaat. Kenmerkend zijn de warme, droge zomers en de zachte winters,
waarin ook neerslag valt. De natuur heeft zich in de zomer aangepast aan de droogte.
,2
Geowijzer samenvatting
• gematigde zone: zeeklimaat:
Kenmerkend voor deze zones is de neerslag in alle jaargetijden en de gematigde
temperaturen. Het is in de zomer niet extreem warm en in de winter ook niet erg koud. De
matigende invloed van de Noordzee is hiervoor verantwoordelijk, daarom de naam
zeeklimaat. Dit klimaat is zeer geschikt voor landbouw. (Nederland)
• landklimaat:
In de zomer heel erg warm en in de winter heel erg koud. De extremen worden veroorzaakt
omdat er geen matigende invloed van de zee is. Het land wordt snel warm, maar koelt ook
snel af. Er kunnen geen loofbomen meer groeien door de hoge temperaturen. Loofbos gaat
over in naaldbos (taiga).
• poolklimaat:
->drie klimaten:
- sneeuwklimaat. In de zomer onder de 0 graden. (Noordpool en Zuidpool)
- hooggebergte klimaat. Temperatuur is het hele jaar onder de 0 graden en er valt veel
neerslag.
- toendraklimaat. Nooit warmer dan 10 graden.
->als temperatuur ook in de zomer onder de 10 graden ligt, kunnen er alleen wat lage struiken
groeien. Door zich laag te houden, bevriezen ze niet omdat ze niet boven de sneeuw
uitkomen. Boomloze vlakte wordt toendra genoemd. In de lange winter is alles bevroren. In
de zomer ontdooit de bovenste laag wel, maar de onderlaag niet. Deze laag is permanent
bevroren: permafrost. Het smeltwater kan daardoor niet weg, daarom is het in de zomer een
groot moeras.
2.6 Klimaatverandering
De klimaatgeschiedenis wordt vaak op twee schaalniveaus bekeken: de geologische en de
historische schaal.
• De geologische schaal kijkt naar veranderingen die over vele miljoenen jaren op de aarde
hebben plaatsgevonden. In het Krijt is het zeer warm geweest en in het Quartair (ijstijd) zeer
koud.
• De veranderingen op historische schaal nemen de mens als schaalniveau en gaat over enkele
honderden tot hooguit duizenden jaren.
Zo’n 18.000 jaar geleden begon een periode waarin het steeds warmer werd (en wordt),
hoewel er wel variaties in de temperatuur waren. In de middeleeuwen was het naar alle
waarschijnlijkheid net zo warm als nu.
Oorzaken van de klimaatverandering
Natuurlijke veranderingen Menselijke veranderingen
Vermindering van albedo: Versterkt broeikaseffect (met name meer
Als het aardoppervlak wit kleurt door CO2 in de atmosfeer):
bedekking met ijs of sneeuw, wordt 80-95% Broeikasgassen zitten van nature in de
van de warmte teruggekaatst (=albedo). Het atmosfeer. Deze gassen zorgen ervoor dat
smelten van grote hoeveelheden sneeuw en warmte wordt vastgehouden en daardoor
ijs heeft invloed op het terugkaatsen van warmt de aarde op. Ze werken als een soort
zonlicht. Hoe minder zonlicht weerkaatst deken en we noemen dit het natuurlijk
wordt, hoe warmer het aardoppervlak wordt. broeikaseffect. Sinds de industriële revolutie
, 3
Geowijzer samenvatting
De temperatuur op aarde stijgt dan, is de invloed van de mens op het klimaat
waardoor er nog meer sneeuw en ijs zal snel groter geworden. Dit komt vooral door
smelten. de toename van CO2 in de lucht. Ook
De curve van Milankovitch: ontbossing draagt hieraan bij. Ook de
De Servische wetenschappen Milankovitch hoeveelheid methaan die vrijkomt bij
heeft ontdekt dat de baan van de aarde om rijstproductie of uit ontdooide
de zon niet altijd gelijk is. Het gaat in permafrostgebieden, is meer dan
duizenden jaren van cirkelrond tot verdubbeld. De toename van deze
ellipsvormig en omgekeerd. Daarnaast zijn broeikasgassen zorgt voor het dikker worden
er schommelingen in de aardas. De aarde van de ‘deken’, daardoor stijgt de
draait om haar eigen as, maar deze temperatuur. Dit noemen we het versterkt
schommelt een beetje. Ook is de helling van broeikaseffect.
de aardas niet altijd gelijk. Deze drie zaken
zorgen voor veranderingen in de
hoeveelheid straling op de aarde.
Vulkaanuitbarstingen:
Grote vulkaanuitbarstingen kunnen veel stof
in de atmosfeer brengen. Zonnestralen
worden door deze deeltjes teruggekaatst. De
temperatuur op aarde daalt dan.
Veranderingen in de Golfstroom:
Het weer wordt in sterke mate bepaald door
de temperatuur van ons omringde zeewater.
Het zeewater heeft in de zomer een
verkoelend effect en in de winter zorgt het
ervoor dat het nooit echt koud wordt. De
temperatuur van ons water is zo hoog als
gevolg van de warme Golfstroom. Deze
zeestroom begint in de golf van Mexico en
brengt warm water naar het noordelijk deel
van de Atlantische Oceaan. De Golfstroom
is een onzekere factor in de verklaring van
klimaatveranderingen.
Gevolgen van klimaatverandering
Een gevolg van de wereldwijde temperatuurtoename is zeespiegelstijging.
Oorzaken:
1. het smelten van het landijs;
IJs dat opgeslagen ligt in de gletsjers in alle gebergten op de wereld en het ijs op de
ijskappen in het Zuidpoolgebied en Groenland. (Het ijs op de Noordpool heeft geen
invloed op de stijging, want dit ijs ligt niet op het land.).
2. het uitzetten van zeewater door verwarming.
Het inschatten van de hoogte van de zeespiegelstijging is lastig. Men moet namelijk een
inschatting maken van de hoeveelheid ijs dit opgeslagen ligt op de aarde. Ook moet de
temperatuur van de oceaan gemeten worden.
De opwarming van de aarde leidt ook tot meer neerslag in de wereld. Maar er zijn grote
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jessicakruidhof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,29. Je zit daarna nergens aan vast.
